Gelişen dünya ekonomisinde Sakarya ilimiz Türkiye’mizin yükselen değeri olmaya devam ediyor. Bu makalemizde Sakarya’mızın bazı ekonomik göstergelerini siz değerli okurlarımızla paylaşmaya çalışacağız.
Modern ekonomiler gözden geçirildiğinde görülmektedir ki çok çeşitli piyasalar içerisinde emek piyasaları veya bir diğer adıyla ; işgücü piyasaları en önemli piyasa türü olarak ön plana çıkmaktadır. Bunun en önemli nedeni olarak ekonomik faaliyetlerin ana unsuru olan “emek” faktörünün işgücü piyasalarının da esasını oluşturmasıdır. İşgücü piyasalarının teoride farklı tanımlarına rastlanması olasıdır. Genel olarak işgücü piyasaları, “Bir ülkedeki toplam emek arzını ifade eden işgücünün emek ile buluştuğu piyasalar” şeklinde tanımlamak mümkündür.
Sakarya ilinin işgücü piyasalarına ait göstergelerini sağlıklı bir şekilde incelemek için rakamlarla genelde Türkiye ile karşılaştırmak ve bu çerçevede sonuçlara varmak doğru bir yaklaşım olacaktır.
Sakarya’mız geriye dönük son 5 yılda ülkemizin genel iş gücü piyasa dengesine baktığımızda artış eğiliminde olduğu gözlenmektedir. İşgücü piyasa dengesini nüfus artışıyla oranlayarak bir sonuca varmak doğru bir değerlendirme olacağı kanısındayım. Ortalama göstergelere bakıldığında ülkemiz genelinde nüfus artış hızı %13,3 olurken , Sakarya’mızda % 16,6 olmuştur. Bu nüfus artış hızına karşılık ilimizin istihdam oranı %54,8 seviyelerine kadar yükselmiştir.
Genel anamda işgücü istatistikleri ele alındığında Sakarya iline ait değerlerin , pozitif anlamda Türkiye’nin ortalama değerleri üzerinde seyretmesinin birbiri ile ilintili birçok sebebi bulunmaktadır. Öncelikle ilimizin coğrafi konumu bu durumda etkilidir. Batı Karadeniz bölgesi ve Doğu Marmara Bölgesi sınırları içerisinde yer alan Sakarya kara yolu ve demiryolu ile ulaşıma elverişli ve aynı zamanda da denize kıyısı bulunan az sayıdaki ilden birisidir. Sakarya’ya ulaşımın bu derece kolay olması beraberinde işgücüne yönelik fırsatları da getirmektedir. Gerek lojistik açısından gerekse de ulusal pazarlara ulaşma açısından yaşanan bu kolaylık işgücüne de olumlu yönde yansımaktadır.
Gerek kamu yatırımları gerekse özel yatırımlarla birlikte sürekli büyüme trendine sahip olan Sakarya, son yıllarda sayısı artan Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) ve büyük ölçekli yatırımlarla yeni iş imkânlarını da ilimizin değerli çalışanlarına da sunmaktadır. Diğer bir açıdan bakıldığında ise Kocaeli ile sınır olması ve hatta doğal bir sınırının bulunmaması, Sakarya’da yaşayan insanlar için iş imkânlarını genişletmekte ve bu durum işgücü istatistiklerine de olumlu yansımaktadır.
Aynı zamanda , ilimizde işgücü piyasalarını canlandırmaya yönelik aktif istihdam politikaları uygulanmaktadır. Bu politikalar, işgücü piyasalarının yapısal sorunları ile mücadele etmeyi ve özellikle uzun süreli işsizlerin istihdam edilebilirliklerini arttırmayı hedefleyen politikalardır. Ülkemizde aynı zamanda ilimizde aktif istihdam politikaları uygulayan başlıca kuruluş İŞKUR’dur.
İlimizde aktif istihdam politikalarının yanında bir de uygulanan pasif istihdam politikaları mevcuttur. Pasif istihdam politikaları gelişmekte olan ülkelerde yaygın olarak uygulanmamakla birlikte, aktif istihdam politikalarının aksine işsizlik sorununa kalıcı çözümler bulmayı değil işsizleri maddi açıdan destekleyerek işsizliğin neden olabileceği bireysel ve toplumsal zararları en aza indirmeyi amaçlamaktadır. İşsizlik sigortası, işsizlik yardımı ve çalışma paylaşımı şeklinde olan pasif istihdam politikalarından işsizlik yardımı ülkemizde ve Sakarya’mızda da uygulanmaktadır.
Sakarya’mızın işsizlik oranlarının Türkiye genelinin işsizlik oranlarında daha düşük gerçekleşmesi ilimizin işgücü piyasaları için olumlu bir durumdur.
Sakarya’mızın iş gücü ve istihdam parametrelerinin paylaştıktan sonra biraz da ilimizin ekonomi anlamında sektörel durumuna göz atalım. Sakarya ili coğrafi konumu, verimli toprakları, nitelikli işgücüne sahip olması, eğitim kurumlarının çokluğu vb. sebeplerden dolayı çök sektörlü bir yapıya sahiptir. İlimizde uygulanan sektörler içinde ilk sırayı % 56 ile Hizmetler sektörü almaktadır. Hizmetler sektörünün açılımını ise %21 Ticaret , %14 Ulaştırma ve Haberleşme , % 6 İnşaat ve % 15 Diğer Hizmet sektörleri oluşturmaktadır. İkinci sırayı % 25 ile Sanayi sektörü ve son olarak üçüncü sırayı % 19 ile Tarım ve Hayvancılık Sektörü paylaşmaktadır.
Sakarya, her ne kadar sanayi ve hizmetler sektöründe yaşanan olumlu gelişmeler karşısında payını arttıran bir panoramada olsa da hala çok ciddi bir tarım potansiyeline sahiptir. Bu durumda teknolojik tarım uygulamaları, iklimi tarım ve hayvancılığa uygun olması, verimli tarım alanları ile tarım ve hayvancılık pazarlarına yakınlık etkili olmaktadır. Coğrafi olarak ele alındığında, Türkiye’nin en verimli ikinci ovası olan Akova’nın (Adapazarı Ovası) il sınırları içerisinde yer alması ve il yüzölçümünün yaklaşık % 50’lik kısmının tarıma elverişli olması da bu durumun pozitif olması için son derece etkilidir. Ayrıca Türkiye geneli ile GSYH (Gayrisafi Yurtiçi Hasıla) açısından bir karşılaştırma yapıldığında, ülkemizin GSYH içindeki tarımsal payı % 8 olarak gerçekleşirken, ilimizin payının % 19 olarak gerçekleşmesi Sakarya açısından tarım ve hayvancılığın önemini ortaya koyan göstergelerden birisidir.
Türk Sanayisinin Yükselen Yıldızı Sakarya;
Sanayi açısından Sakarya ekonomisi ele alındığında ilk çalışmaların Cumhuriyet öncesi dönemde yapıldığı görülmektedir. 1916 yılında kurulan DA-TA Ağaç İşleri Fabrikası Kurtuluş Savaşı esnasında ordumuzun ihtiyaçlarını karşılayarak önemli bir rol üstlenmiştir. Sanayi açısından Sakarya asıl atılımını Cumhuriyet dönemiyle birlikte göstermiş ve 1930-1940’lı yıllar arasında Sakarya’da birçok ipek fabrikası kurulmuştur. Ayrıca tarım arazilerinin çokluğu ve verimli olması nedeniyle aynı tarihler de Sakarya’da bir tane de un fabrikası faaliyete geçmiştir. 1940-1950’li yıllar itibari ile il statüsü kazanan Sakarya gerçek anlamda sanayi hamlelerinin yaşandığı bir şehir olarak ön plana çıkmış, kamu sanayi kurumları öncülüğünde başlayan bu hamleler ilerleyen süreçte özel sektörün de devreye girmesiyle artmıştır. 1943 yılında Türkiye Zirai Donanım Kurumu (TZDK) kurulmuş ve Askeri Ağır Bakım Fabrikası Sakarya iline taşınmıştır. Yine 1951 yılında kurulan Vagon Fabrikası ve 1953 yılında kurulan Adapazarı Şeker Fabrikası Sakarya sanayisi için lokomotif görevini görmüşlerdir . Kamu tarafından yapılan bu yatırımlar Sakarya da özel sektör için bir zemin hazırlamış ve daha sonra yapılan sanayi yatırımlarının neredeyse tamamı özel sektör tarafından gerçekleştirilmiştir. Özellikle 1990’lı yıllardan sonra Sakarya’mızda sanayi sektöründe önemli gelişmeler olmuştur. Ekonomik açıdan Türkiye’nin en önemli coğrafi bölgesi olan Marmara Bölgesi’nde yaşanan yoğunluk, Sakarya’yı sanayi açısından iyi bir alternatif durumuna getirmiştir. Devletimizin bu alanda özel sektör yatırımcılarını farklı teşvik ve avantajlarla desteklemesi sektörün gelişmesine büyük ölçüde katkısı olmuştur.
Gıda sektöründe özellikle Süt ürünleri ve Tavukçuluk alanında önemli yatırımlar gerçekleşmiştir. Ülker grubunun Pamukova ve Akyazı ilçelerinde, Şenpiliç A.Ş. Geyve ilçesinde yapmış olduğu yatırımlar İlimizde mevcut diğer üreticiler için de bir ivme kazandırmıştır. Tüm üreticiler üretim teknolojilerinin geliştirilmesi ve rekabet güçlerinin arttırılması için önemli bir mücadelenin içine girmişlerdir. Yine bununla birlikte özellikle süt ürünlerinin işlenmesi ile ilgili makine ve ekipmanların üretiminde Türkiye'de söz sahibi olan firmalarımız daha da büyümeye başlamıştır. Bu gelişmelerin hayvancılığın da gelişmesine de katkı sağlayacaktır.
Tekstil sektöründe de son yıllarda İlimizde önemli yatırımlar gerçekleşmiştir. Bunun en önemli sebeplerinin başında Sakarya'nın Tekstilin önemli merkezleri olan İstanbul ve Bursa illerine olan yakınlığıdır. Bu illerde mevcut tekstil üreticileri yeni yatırım alanlarına sahip olmadıklarından, istihdam maliyetlerinin yüksekliğinden, kalifiye işgücünün temininde yaşanılan zorluklar neticesinde yeni yatırımlarını Sakarya iline kaydırmışlardır. Özellikle Geyve, Hendek ve Akyazı'ya yaptıkları yatırımlar ile bu bölgelerde önemli bir istihdam yaratmışlardır. Bu gelişmeler Sakaryalı yatırımcıların da tekstil konusuna yönelmelerini sağlamıştır. Bu gelişmeler yakın bir gelecekte Sakarya ilini özellikle Tekstil konusunda Türkiye'de söz sahibi iller arasına sokabilecek tekstil altyapısını oluşturmuştur. İlimizde pamuk-polyester iplik, örme-dokuma kumaş, konfeksiyon, kumaş boyama, tül-perde, fisto-güpür-brode konularında ciddi yatırımlar mevcut olup, iç ve dış pazarlarda kendilerine yer bulabilmektedirler.
Son olarak , dünya ekonomisinde kendisine kalıcı bir yer edinen ülkemize, ilimizin de ekonomik anlamda katkı sağlaması hem Sakarya’mız hem de milletimiz için gurur vericidir.
Saygılarımla
