ERKEN SEÇİM OLABİR Mİ?
Türkiye’de ekonomideki kırılgan durumla birlikte erken seçim tartışmaları zaman zaman ülke gündemine geliyor ama Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçilmesinin ardından erken seçime gitme şartları zorlaştı.
Parlamentonun erken seçim alma kararı için yeterli oy sayısı yükseldi.
Yeni sistemde cumhurbaşkanı da erken seçim kararı alma hakkına sahip.
TBMM’de erken seçim kararı nasıl alınabilmesi için muhalefetinde katkıda bulunması gerekiyor ki, iktidarı oluşturan AKP ve MHP’nin sandalye sayıları yeterli değil.
Erken seçime gitmek için Cumhurbaşkanının kararı veya Meclis’in beşte üç çoğunluğu gerekiyor.
Bu, en az 360 milletvekili demek…
Bu şartlarda erken seçim kararı alabilecek tek makam Cumhurbaşkanlığı makamı görünüyor.
Peki Sayın Cumhurbaşkanı bu kararı alır mı?
Bu konuda en son Afrika ziyareti dönüşünde gazetecilerin erken seçime ilişkin sorularına istinaden konuştu;
"Bunlar neredeyse iki yıldır hep erken seçim diyorlar. Çok açık net bir gerçek var ortada; ben 'Seçimler zamanında yapılacak diyorum, asla geri adım yok' diyorum. Devlet Bey, aynı şekilde, Haziran 2023’ü söylüyor, 'Seçimler zamanında yapılacak' diyor.
Ama bunlar hala avara kasnak gibi dönüp dönüp duruyorlar. Yok böyle bir şey, olmayacak böyle bir şey. Seçim zamanında yapılacak. Türkiye, seçimlerin zamanında yapılması olayını yaşayacak. O tarih de Haziran 2023’tür."
Bence de, ekonomik veriler düzeltilmeden, işsizlik yangını söndürülmeden, çarşı-pazar enflasyonu düşürülmeden ve en önemlisi yeniden seçilebilme şartları bugün yok denecek kadar az iken erken seçime gitmek iktidar ve ittifak açısından intihar olur.
Muhalefet bastırdı, mecbur kaldı diyelim.
O zamanda B planını devreye sokar.
Bir Hukukçu AKP milletvekilinin Orhan Uğuroğlu’na aktardığı gibi;
“Bir silahı da muhalefetin hem fikir olduğu parlamenter rejim talebidir. Seçim tarihi yaklaştığında Erdoğan ya da Bahçeli bu konuyu gündeme getirir. Muhalefet partilerinin tamamı destek verir.
Uzlaşılması gereken aslında iki ya da en fazla dört, beş madde muhalefet ile oturulacak masaya konur.
Cumhurbaşkanının yüzde 50+1 ile seçilmemesi, Partili-Partisiz cumhurbaşkanı konusu,
Kuvvetler ayrılığının sağlanacağı, TBMM’nin güçlendirileceği, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, Güçlendirilmiş parlamenter rejim, Yepyeni anayasa”
Tabi bu anlamda muhalefetin de destek vermesi, yeni şartları kabul etmesi ve ‘hodri meydan’ demesi gerekiyor.
Neyse, biz gelelim anketlere…
ANKETLER NE DİYOR?
Cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimleri, bir erken seçim kararı alınmadığı taktirde 2023 yılında yapılacak.
Ama muhalefet erken seçimi dillendirmeye başladı ki 2022 yılında bir erken seçim ihtimalinin arttığı siyasi kulislerde sık sık dile getiriliyor.
Haliyle araştırma şirketleri de ‘bugün seçim olsa’ babından anketler yapmaya başladılar.
Peki bu anketler güvenilir mi?
Halka güven veren, önceki tahminlerinde yaklaşık en doğru sonucu önceden tahmin eden, sonucu eğip bükmeden veren anket şirketleri var elbet…
Az çok tecrübesi olanlar hangi şirketin güvenilir olduğunu gayet iyi biliyorlar.
Bilmeyenlerde önceki anketlerle seçim sonuçlarını karşılaştırarak aynı sonucu elde edebilirler, zahmet olmazsa…
Bir kısmınız zahmet etmeyin(!) diye baktım;
Anket şirketleri arasında ORC Araştırma, Metropoll Araştırma, MAK, Optimar ve Konda, son yani 2018 seçim sonuçlarına en yakın tahminleri yapan şirketler olarak öne çıkıyor.
Peki 2018’de sonuçlara en yakın öngörüleriyle dikkat çeken bu şirketlerin son seçim anketleri neyi işaret ediyor? Bakalım…
Anket sonuçlarına göre barajın yüzde 7’ye çekilmesi durumunda, bağımsız da girseler yani ittifaklar göz önünde bulundurulmadan 5 parti barajı aşabiliyor. AKP, CHP, HDP, İYİ Parti ve MHP…
Barajın yüzde 10’da kalması durumunda beş büyük partiden sadece MHP zorlanacak gibi görünüyor.
METROPOLL ARAŞTIRMA;
MetroPOLL Araştırma’nın, 20-26 Eylül 2021 tarihleri arasında 28 ilde bin 638 kişiyle yapılan seçim anketinin sonuçları şöyle;
“Bu pazar milletvekili seçimi olsa hangi siyasi partiye oy verirsiniz?”
Kararsız oylar dağıtılmadan önce partilerin oy oranları;
AKP 25,0, CHP 20,4, İYİ Parti 11,3, HDP 8,7, MHP 7,9, DEVA 2,0, Memleket Partisi 1,3, Diğer partiler 2,4, Kararsızlar 8,5, Protesto oyları 9,2, Cevap vermeyenler 3,3…
Kararsızlar dağıtıldıktan sonra oy oranları:
AKP 31,7, CHP 25,8, İYİ Parti 14,3, HDP 11,0, MHP 10,0, DEVA 2,6, Memleket Partisi 1,7, Diğer partiler 3,0…
Buna göre, Cumhur İttifakı’nın oy oranı 41,7, Millet İttifakı’nın oy oranı ise 40,1’e tekabül ediyor.
MetroPOLL Araştırma, ittifaklara olan destek bazında da yapılmış.
Ankette “iki ittifaka da yakın değilim ama Millet/Cumhur İttifakı'nı seçerim” diyenlerin oranları da ele alınmış.
Buna göre iki ittifaka da yakın değilim ama Millet İttifakı'nı tercih ederim diyenlerin oranı yüzde 5.0, Cumhur İttifakı'nı tercih ederim diyenlerin oranı yüzde 2.6…
Metropoll Araştırması’nda Fikrim/Cevabım yok diyenlerin oranı da yüzde 10.6 olarak belirlenmiş.
AVRASYA ARAŞTIRMA
Avrasya Araştırma'nın anketine göre bu pazar seçim olsa, CHP ve AK Parti'nin oyları eşit.
Araştırma 26 ilde, 2 bin 460 kişi ile yüz yüze yapıldı.
Ankete göre İYİ Parti üçüncü sırada. AK Parti ve CHP'nin oyları birbirine eşit gibi. Atılım yapan DEVA, MHP'nin oy oranını yakalamış durumda. Anket sonuçlarına göre cumhurbaşkanlığı seçiminde Erdoğan'a karşı kim yarışırsa yarışsın seçimi kazanıyor.
Ankette "Sizce erken seçim yapılmalı mı?" sorusu soruldu. Katılımcıların yüzde 62'si ''evet'' yanıtını verirken, yüzde 29,6'sı ''hayır'', yüzde 8,4'ü ''kararsızım'' dedi.
"Erken seçim olması durumunda sayacağım partilerden hangisine oy vermeyi düşünüyorsunuz?" sorusuna kararsızlar dağıtılmadan önce şu sonuçlar elde edildi.
AK Parti: 24.5, CHP: 24.4, İYİ Parti: 11.3, HDP: 8.6, MHP 6, DEVA: 4.9, Gelecek: 2.6, Saadet: 1.1,
Diğer: 2.2, Kararsız/oy yok: 14.4
Kararsızlar orantısal olarak dağıtılınca; AK Parti: 28.6, CHP: 28.5, İYİ Parti: 13.2, HDP: 10, MHP: 7, DEVA: 5.7, Gelecek: 3, Saadet: 1.3, Diğer: 2.7 sonucu ortaya çıkmış.
Kararsızlar çoklu mütekabiliyete ((Katılımcıların, ankette sorulan diğer sorulara verdikleri yanıtlara göre belirlenen siyasi eğilimlerinin hangi partide karşılık bulduğuna dair yapılan hesaplama yöntemi) göre dağıtılınca;
AK Parti: 30, CHP: 27.2, İYİ Parti: 13.8, HDP: 10.1, MHP: 6.6, DEVA: 5.8, Gelecek: 2.7, Saadet: 1.4, Diğer: 2.4 sonucu alınmış.
Ankete göre önümüzdeki pazar Cumhurbaşkanlığı Seçimi yapılacak olsaydı Recep Tayyip Erdoğan kazanabilir miydi?
Kazanırdı: 35.9, Kazanamazdı: 50.8, Bilmiyorum: 13.3…
Yeniden Cumhurbaşkanı adayı olsa Recep Tayyip Erdoğan'a oy verir miydiniz?
Evet verirdim: 32.6, Hayır vermezdim: 48.9, Diğer adaylara bağlı: 18.5
'Erdoğan'ın karşısında muhalefetin adayı kim olursa olsun muhalefet adayına oy verirdim' ifadesine katılıyor musunuz?
Kesinlikle katılıyorum: 69.2, Kısman katılıyorum: 22.3, Kesinlikle katılmıyorum: 8.5…
Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde adayların dini inancı, etnik kökeni, mezhebi sizin oy tercihiniz üzerinde ne kadar etkilidir?
DİNİ; Çok etkili: 25.1, Etkili: 28.4, Etkisiz: 46.5
ETNİK KÖKENİ; Çok etkili: 9.2, Etkili: 15.7, Etkisiz: 75.1
PARTİSİ; Çok etkili: 32.4, Etkili: 35.3, Etkisiz: 32.3
MEZHEBİ; Çok etkili: 15.3, Etkili: 13.7, Etkisiz: 71
Erdoğan'ın karşısında aşağıdaki isimlerden birisi çatı aday olursa ya da ikinci tura kalırsa kime oy verirsiniz?
Z4
Kemal Kılıçdaroğlu; Oy veririm: 44.6, Oy vermem: 35.9, Kararsızım: 19.5
Ali Babacan; Oy veririm: 42, Oy vermem: 34.6, Kararsızım: 23.4
Ekrem İmamoğlu; Oy veririm: 48.7, Oy vermem: 35, Kararsızım: 16.3
Mansur Yavaş; Oy veririm: 48.1, Oy vermem: 34.1, Kararsızım: 17.8
Avrasya anketinde ekonomideki durumdan AK Parti ve Cumhurbaşkanı Erdoğan sorumlu tutuluyor. 'Ekonomiyi kim iyi yönetir?' sorusunda 4 lidere Erdoğan'dan fazla oy çıkıyor.
Ankette, "Erdoğan'ın ekonomiyi iyi yönettiğine inanıyor musunuz?" sorusuna katılımcıların yüzde 62,1'i ''kötü yönetiyor'' yanıtını verirken, yüzde 21,1 ''iyi yönetmiyor'' yanıtını verdi. Ankete katılanların yüzde 16,8 ise, ''ne iyi ne kötü yönetiyor'' yanıtını vermiş.
Ankette "Hükümet değişirse ekonomi düzelir mi?" sorusu da sorulmuş.
Ankete katılan kişilerin yüzde 48,1'i ''ekonomi daha iyi olur'', yüzde 32,1 ''ekonomi daha kötü olur'', yüzde 16,3 ''ekonomik durum değişmez'', yüzde 3,5 ise ''bilmiyorum'' demiş.
Ankete katılanlar, "Hangi isimler ekonomiyi Erdoğan'dan daha iyi yönetir" sorusu sorulmuş.
Bu konuda en yüksek oyu ise yüzde 63.4 ile DEVA lideri Ali Babacan alırken, yüzde 59,1 oranında CHP Lideri Kemal Kılıçdaroğlu, yüzde 57,3 oranında İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener işaret ediliyor.
Gelecek Partisi lideri Ahmet Davutoğlu dahi yüzde 55.8 ile Erdoğan'ın önünde yer alıyor.
Ankette "Sizce erken seçim yapılmalı mı?" sorusuna katılımcıların yüzde 62'si ''evet'', yüzde 29,6'sı ''hayır'', yüzde 8,4'ü ''kararsızım'' cevabı veriyor,
AKSOY ARAŞTIRMA ANKETİ
Aksoy Araştırma seçim anketinde, Ak Parti tarihinin en düşük bandında, yüzdü 30’ların altına doğru geriliyor. Cumhur İttifakı’nın 50+1’i yakalaması çok ama çok zor görünüyor,
Peki kime gidiyor oylar? Henüz sahibi yok… Kararsız limanına demir atmışlar ama AK Parti’ye dönecek gibi durmuyorlar.
İYİ parti, Aksoy Araştırma’ya göre öyle patlama yapmış falan değil, yüzde 13-14 civarı…
Bu arada Meral Hanım’ın başbakanlık istiyorum çıkışı parti tabanını çok rahatlatmış.
Gerçekleşebilir bir hedefe kilitlenmelerini sağlamış…
HDP tam sınırda. Yüzde 9-10 oyu görünüyor.
Burada bir not düşülmüş; “Kamuoyu araştırmalarının en çok etkilediği parti HDP’dir. Çünkü seçmen HDP’nin baraj altı kalacağını gördüğü anda ona yükleniyor.”
Deva ve Gelecek… İkisi de çok zorlanıyor. Deva yüzde 2.5, Gelecek ise 1-1.5 bandında geziyor.
Cumhurbaşkanlığı seçimi konusunda ise şu an 4 isim teker teker Erdoğan’ın karşısında aday olursa onu geçecek oyu yakalamış gözüküyorlar.
Bu 4 isim; Kemal Kılıçdaroğlu, Meral Akşener, Ekrem İmamoğlu ve Mansur Yavaş…
