2000 Yılı sonrası, galiba daha SATSO olunmamıştı; ATSO Tarihi gibi bir kitabımız yapılmıştı. Tartışılır yönleri olabilir, ama epeyce kapsamlıydı? 

   SATSO’nun Kuruluş Tarihi, birkaç yıl önce kimi belgelerle de destekli,” 104 Yıl ” diye kabul gördü? İyi de;

   Sakarya 67-68 yıllık çok yeni sayılacak bir vilayet. Adapazarı, Kocaeli İli’ne bağlı bir kazaydı; bunu hepimiz biliriz. Sanayi ağırlıklı, SATSO nasıl 104 yıllık?

   Tarihin doğrularına saygılı olmak, her konuda inanılır olmayı da kazandıran bir erdemdir. Kuşkusuz bu SATSO için çok öncelikli ilkedir.

   Zorlama araştırmalar çok da itibar-liyakat kazandırmaz. Kurumsal güvenleri; Hakça, çalışarak üretilen, bilimsel somut araştırmalar kazandırır.

    SATSO,” 104 Yaşında ” vurgusu için araştırma yaptırır mı? Kime, bilmem? Ama, harika bir deme vardır: 

    “ Oğlunu boğmak için Şeyhülislam’a icazet soran Padişah’ın niyetini anlamayan Şeyhülislam’ın zekasından şüphe ederim!” der.

    SATSO sorarsa, doğru adrese sorar;” T.C. SATSO’nun Kuruluş Tarihi ne zamandır? Tamam;“ 1913 Osmanlı İmparatorluğu Bizim devletimizdi!”

    Adapazarı’nda evlerde bile elektrik, su yokken; Sanayi ve SATSO nasıl kurulmuştur? Tabii ki sanayinin ilk adımları vardır, ama?

    Sakarya’nın, sosyal ve ekonomik-SANAYİ en doğru, en hızlı kalkınmalarını kotaran 1950-1980 kuşaklarıdır.Yani;

    Türkiye Cumhuriyeti Büyük Millet Meclisi’nde 14 HAZİRAN 1954 tarihinde kabul edilen; 1 Aralık 1954 günü de işleyişe geçen Sakarya Vilayeti için O KUŞAKLARA minnetimiz bitmez: -)

   SATSO belgeleri, sanayinin ilk büyük adımları olan Vagon Fabrikası ( Tüvasaş ), Zirai Donatım Kurumu, TC: Adapazarı Şeker Fabrikası’nı tarihe taşımıştır.

   ” Türkiye’nin ilk özel müteşebbis bankalarından Adapazarı İslam Ticaret Bankası, evet 1913 yılında şehrimizde kurulmuştur.” diye biliriz.

    Tarih araştırma etiği bunu nasıl yazar? Adapazarı, Kocaeli’nin bir kazası iken kurulmuş bir özel banka hangi ilin tarihine yazılır?

     Ben de, şimdi müzesi düşünülen banka binamız için,” Sakarya eşrafının kurduğu ilk özel banka” diye çok yazdım. Hataysa düzeltmek erdemdir.

   Türk Ticaret Bankası’nın kuruluş-gelişim süreçlerini belgeleyen 8-10 sayfalık kapsamlı tanıtım bültenini, bankanın açık olduğu yıllarda alt katta bulmuştuk.

    1995 Valilik İl Yıllığının 156. Sayfasında, Bankacılık bölümünde,” Bankacılık 1910’larda yörenin gelişen tarım ve ticaret hacmine paralel olarak artmıştı.

    Bu dönemde Adapazarı, Türkiye’de ( ki, Osmanlı demek doğru olabilir mi?) ilk yerel bankaların kurulduğu bir yöredir.

    Türk Bankacılığı’nın gelişiminde önemli bir dönem olan 1909-1918 arasında;

    1913’te İslam Ticaret Bankası kurulmuştu. Yine bir yerel tüccar ve esnaf bankası olan Adapazarı Emniyet Bankası T.A.Ş. kuruluş yılı ise 1919’dur.

    Orijinal bülten belki hala bulunabilir. Ama, “ SATSO 104 Yaşında ” sözünü araştıran akademisyenler sanırım orijinal Osmanlı kaynaklarına ulaşmıştır.

    Osmanlı Devleti henüz işgal altında değildi; O Banka Osmanlı Kuruluşu’dur. Ayrıca, Sakarya İli yoktur; Adapazarı ( Sakarya ) Kocaeli’ne bağlı bir kazadır.

    Sakarya Vilayet Tarihi özgün olmalıdır. Karşılaştırmalı, tartışılmalı!

     Sakarya Vilayet Tarihi ile Adapazarı Tarihi özgünlükleri korunarak geleceğe taşınmalıdır. Bunu da ( biz-ben değil ) gerçek(?) tarih araştırmacıları yapabilir.