Alerji ne demektir?
Vücuda zararlı olmayan yabancı bir maddeye karşı, vücut savunma sisteminin normal olmayan, aşırı bir reaksiyon oluşturmasıdır. Alerjiye neden olan maddelere alerjen denir. Alerjen maddeler vücuda solunum, deri, sindirim yoluyla girerler.
Vücuda alerjen madde ilk kez girdiğinde; bağışıklık sistemi onu tanır ve ona özel antikorlar üretir, vücutta bir bulgu oluşmaz. Ancak vücut ikinci kez aynı madde ile karşılaşınca bağışıklık sistemi onu tanır ve tepki verir, böylece alerjik belirtiler oluşur.
Alerjik rinit nedir? Görülme sıklığı nedir?
Solunumla burun mukozasına alerjen maddenin temasıyla oluşan aşırı duyarlılık reaksiyonuna denir. Tüm dünyada yüzde 10 – 25 arasında görülür.
Özel bir zamanı var mıdır, yıl boyu mu görülür?
Alerjik rinitin mevsimsel ve perennial (yıl boyu) diye iki temel şekli vardır.
Mevsimsel alerjik rinit nedenleri daha çok ağaç polenleri, ot polenleri ve çimen polenleridir. Polenlerin havada olduğu zaman diliminde şikâyetler ortaya çıkar.
Perennial alerjik rinitin, ev tozu akarları, küf mantarları, hayvan tüyleri, böcekler tipik nedenleridir. Şikâyetler yıl boyunca ortaya çıkar.
Beraberinde hangi hastalıklar görülür?
Beraberinde sinüzit, nazal polip, astım, kulakta sıvı birikmesi, (seröz otit), sürekli ağız solunumuna bağlı yüksek damak, diş bozuklukları olabilir. Ayrıca uyku bozuklukları, çocuklarda konsantrasyon bozukluğu, okul başarısında düşme, erişkinlerde iş performansında azalma, depresyon, anksiyete gibi problemlere yol açabilir.
Hastalar size hangi şikâyetlerle başvururlar?
- Hapşırık,
- Burun kaşıntısı,
- Burun akıntısı,
- Gözlerde kızarma, yaşarma,
- Geniz akıntısı,
- Burun tıkanıklığı,
- Öksürük,
- Koku bozuklukları,
- Damakta ve kulaklarda kaşıntı gibi şikâyetlerle başvururlar
Alerjik rinit hangi hastalıklarla karışır?
Hastalar genellikle sinüzit, nezle, grip olduklarını zannederler. Fakat alerjik rinitte halsizlik kırgınlık, ateş gibi enfeksiyon belirtileri olmaz. İyi bir hasta hikâyesi ve fizik muayene ile gerek görülürse kan ve cilt testleriyle ayırımı yapılabilir.
Muayyen bulguları nelerdir?
- Burun etleri soluk, mor renkli ve büyümüştürler.
- Açık renkli burun akıntısı ve geniz akıntısı mevcuttur.
- Endoskopik incelemede, polip denilen burun etleri ile karşılaşılabilir
- El ayasıyla burun ucunun yukarıya doğru kaldırılarak silinmesiyle, burun ucunda yatay bir çizgi oluşur, buna alerjik selam denir.
- Göz altlarında morluk ve ince çizgilenmeler mevcuttur.
Tanısı nasıl konulur?
İyi bir öykü ve fiziki muayeneden sonra kan testleri ve cilt testleri yapılabilir.
Kan testlerinde RAST testi yapılır. Kan serumunda alerjene özgü IgE bakılır. İlaç kullananlarda, cilt testinin yapılamayacağı çocuklarda ve hamilelerde uygulanabilir. Ancak pahalıdır ve sonucun çıkması zaman alır. Cilt testlerinden prick testi yapılır.
Prick testini anlatabilir misiniz, nasıl oluyor?
Hastanın ön kol yüzüne alerjen maddeler damlatılır ve üzerine aplikatör denilen ucu sivri bir alet ile bastırılır. Böylece oluşan çizikten cilt altına alerjen madde geçişi olur ve ciltte reaksiyon oluşur. Buradaki endürasyon denilen kabarıklığın boyutlarına göre alerjen madde ve şiddeti tespit edilir.
Prick testi kolay uygulanır, güvenilirdir ve kısa sürede sonuç verir. Ancak anafilaksi riski olduğu için müdahale edilebilecek uygun bir oramda test yapılmalıdır.
Prick testi ile hangi maddelere bakılır?
- Ağaç polenleri
- Ot polenleri,
- Yabani ot polenleri
- Çimenler
- Ev tozları
- Mantarlar
- Lateks
- Kedi, köpek ve kuş tüyleri
- Böcek gibi alerjiye sebep olabilecek maddelere bakılır.
Tedavide neler yapılabiliyor?
En önemli tedavi yöntemi alerjen maddelerden korunmaktır. Polen mevsimlerinde çok fazla dışarı çıkılmamalı, dışarı çıkılacaksa polen maskesi takılmalı, dışarıdan geldikten sonra kıyafetler değiştirilmeli, duş alınmalı
Yine polen mevsiminde evin kapı ve pencereleri kapalı tutulmalı, arabada ve evde polen filtreli klimalar kullanılmalı,
Ev tozlarından korunmak için halı, kilim gibi örtüler hastanın odasından kaldırılmalı,
Evde temizlik yapılırken, evde bulunmamalı
Özel filtreli süpürgeler kullanılmalı
Toz tutan kadife perdeler kullanılmamalı, perdeler ve çarşaflar haftada bir 60 derecede yıkanmalı
Pelüş, tüylü oyuncaklar ve kıyafetler kullanılmamalı
Küf mantarlarından korunmak için ev nem oranı yüzde 30-40 arasında tutulmalı yemek artıkları ortada bırakılmamalı çöpü mutfakta uzun süre tutmamalı banyodan sonra ıslak zeminleri kurulamalı ve havalandırılmalı
Hayvan tüylerine karşı alerjisi olanlar, evde hayvan beslememeli
Diğer tedavi yöntemleri nelerdir?
Birincisi ve en önemlisi alerjen maddelerden korunmak dedik, ikinci olarak ilaç tedavisini sayalım. İlaç tedavisi olarak; antihistaminik, lökotrien antogonistleri ve kortizonlu burun spreyleri kullanılabilir.
Üçüncü olarak, aşı tedavisi... Alerjenlerden korunamıyorsa, ilaç tedavisi etkisiz kalıyorsa aşı tedavisi uygulanabilir. Aşının cilt altı veya çocuklarda dil altına damla şeklinde formülleri vardır. Düşük dozlarda başlayıp, doz arttırılarak yapılır. Yaklaşık tedavi süresi 3 – 5 yıldır.
Peki, genetik boyutu var mıdır, bulaşıcı mıdır?
Alerjik rinit bulaşıcı bir hastalık değildir. Genetik geçiş, ailesel yatkınlık gösteren bir hastalıktır. Daha çok genç yaşlarda ortaya çıkmakla beraber her hangi bir yaşta ortaya çıkabilir.
Alerjik rinit tedavi ile tamamen yok olabilen bir hastalık değildir. Kronik bir hastalıktır.
Alerjik rinit, hipertansiyon, şeker hastalığı gibi kronik bir hastalıktır. Kişinin ilaçlarını kullandığı ve alerjen maddelerden kendini koruduğu ölçüde şikâyetleri rahatlar. Özellikle astım gelişmesine sebep olabileceği için, erken tanı ve tedavi ile kontrol altına alınmalıdır.
Op. Dr. Buğra Subaşı kimdir?
24 Ağustos 1980 tarihinde Sakarya’da doğdu. 1998 yılında Sakarya Atatürk Süper Lisesi’nden mezun oldu.
1999 yılında Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesine başladı. 2005 yılında mezun oldu ve kısa bir süre Ankara Numune Eğitim Araştırma Hastanesi’nde Aile Hekimliği asistanlığı yaptıktan sonra 2006 yılında Düzce Üniversitesi Tıp Fakültesi Kulak Burun Boğaz Hastalıkları bölümünde ihtisasa başladı.
2011 yılında uzman oldu ve Kilis Devlet Hastanesi’nde mecburi hizmete başladı. 2015 yılında Kilis’te yılın hekimi seçildi.
2016 yılı ekim ayında halen görev yapmakta olduğu Sakarya Hendek Devlet Hastanesi’nde göreve başladı. Yaklaşık iki yıldır Hendek Devlet Hastanesi uyku laboratuvarı sorumlu hekimliği görevini yürütmektedir.
Uluslararası ve ulusal dergilerde, kongrelerde yayınlanmış makaleleri bulunmaktadır. Çeşitli kongrelerde davetli konuşmacı ve moderatör olarak görev almaktadır.
Evli ve iki çocuk babasıdır.
