"Uluslararası Ekonomi Fonu’nun (IMF)" eski baş ekonomisti, Harvard Üniversitesi Profesörü Kenneth Rogoff, “Project Syndicate” sitesindeki yazısında, “korona(taç)virüs” salgınını, “uzaylı istilası” filmlerindeki felaketlere benzetirken, “son 150 yılın en sert durgunluğu” olarak betimledi…
Böylece Rogoff, ekonomi teorileri dalında “durgunluk” kavramını 1873-88 bunalımına kadar uzattı.
***
İngiliz Financial Times gazetesinin küresel ekonomi sorumlusu Martin Volf da sözünü sakınmayarak “Dünya ekonomisi çöküyor” diyor!
***
Ekonomik durgunluğun ilk işareti, petrol fiyatından geldi… Petrol fiyatının bir günde, yüzde 30 düşmesi, Türkiye ile birlikte tüm dünya piyasalarını sarstı…
***
“Korona(taç)virüs salgını” dünya ekonomisinin, çok kırılgan olduğu bir dönemde patlak verdi. Devletlerin salgına karşı almaya başladığı önlemler, dünya ekonomisinin sorunlarını, kolaylıkla “küresel bunalım” olarak tanımlanabilecek bir düzeyde ağırlaştırdı.
***
2008’in son aylarında ortaya çıkan, 2009’da birçok ülkeyi olumsuz etkileyen ekonomik sorunları da anımsamakta yarar var!
Bugünkü durumun, 2007-2008 ile benzetmenin yeterli olmadığı düşünülüyor, hatta 1929-30 “Büyük Buhran”ı ile kıyaslanıyor.
***
ABD’deki taşınmaz mal piyasasının birden değer yitirmesi ve bunun sonucunda, iflasların artmasının bu bunalımı tetiklediği sanılmaktadır. Sonuç 2009 bunalımının şimdilik aynı etkisine sahiptir…
Virüsün çıktığı Çin’de, 2020’nin ilk çeyreğinde belirgin bir ekonomik daralma yaşanırken, ABD açısından da yüzde 0.5 oranında düşmesi kadar bir durum kaçınılmazdı…
“Korona(taç)virüs”, dünyanın “üretim işliği” olarak bilinen Çin’de fabrikaların kapanmasına, üretimin durmasına neden oldu. ABD’den sonraki en büyük ikinci ekonomi olan Çin’deki gelişmeler küresel piyasalara da olumsuz yansıdı…
***
Bölgesel olarak en olumsuz etkilerin, Avrupa ve Orta Asya’da olması bekleniyor. Avrupa Birliği için sonuçları çok daha kaygı verici olabilir. Çünkü virüsün yayıldığı İtalya’nın ekonomik bunalımla boğuşuyor olması, bölgeyi güç duruma sokuyor.
Hafta başında İtalya için açıklanan ve büyüme öncü göstergesi olan satın alma yöneticisi endeksi, önceki aya göre düşüş yönünde, 48.7 olarak açıklandı. Ekonomik açıdan da sorun İtalya için büyük…
Avrupa’da ekonomisi daha zayıf olan ülkelere de virüsün yayılması durumu, ekonomik büyüklüklerine göre bu ülkelerde de büyük kayıpların yaşanmasına yol açtı.
***
“Korona(taç)virüs”, dünya borsalarında büyük sarsıntılar yarattı. ABD borsası 18 Şubat’taki tarihsel doruğundan 23 Mart’a yüzde 33 geriledi ve oran yüzde 15’lerde seyrediyor.
İngiliz borsası, aynı dönemde yüzde 34 geriledi, gerileme oranı halen yüzde 24 dolayında sürüyor…
Almanya Daks ve Japonya Nikkei borsalarında sırasıyla, yüzde 38, yüzde 24 ve yüzde 29, yüzde 17.5, virüsün 19 etkisini ilk yaşayan Çin’de borsanın iki kez sarsıldığı görülüyor
***
Ekonomide sert ve derin bir daralma, işsizlikte yüzde 10’un üzerinde artış, borsalarda yüzde 40’a yaklaşan gerilemeler, “ekonomik bunalım” olgusunu çağrıştırıyor. Bu oluşumun bir aydan daha kısa sürede ortaya çıkması, ister istemez tarihsel bunalımları anımsatıyor!
***
“Korona(taç)virüs” salgınının yaratmaya başladığı “gıda bunalımı” da gündemde.
“Gıda bunalımının” üç boyutu var. Birincisi, tarım, ikincisi tarıma dayalı sanayi ve üçüncüsü hayvancılık alanında…
Tarım ve özellikle taze sebze, meyve üretimi ve ülkeler arası göçmen ve mevsimlik işgücü hareketine dayanıyor. Üretilenlerin sınır ötesi taşınması gerekiyor. “Korona(taç) virüs” bu hareketleri durdurdu, ticari zincirleri kopardı.
Yalnızca süpermarketlerin raflarını boşaltmakla kalmıyor, fiyatları da artırıyor. Özellikle, düşük gelirli halkın gıda edinmesini olumsuz yönde etkilemeye başladı…
***
