Araba fiyatlarına pandemi ve tedarik sorunundan sonra bir darbe de savaştan geldi. Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle fabrikalarda üretim maliyetleri rekor seviyelere çıktı. Mayıs ayıyla birlikte yeni zamlar gelmeye başladı. Türkiye'de otomobil fiyatları vergi diliminden de etkilenirken, değişen vergi dilimleri nedeniyle sıfır otomobil fiyatları bazı modellerde fiyatların iyiden iyiye yükselmesine neden oldu. Üretimi olumsuz etkileyen bunca etmene talebin fazlalığı da eklendiğinde sıfır araba fiyatları ciddi oranda yükselirken, sıfır araba fiyatlarındaki yükseliş ikinci el araba fiyatları üzerinde de etkili oluyor. Sıfır araba alamayan tüketiciler bu kez ikinci el pazarına yöneliyor. İkinci ele talebin artması ise ikinci el araba fiyatlarının yükselmesine neden oluyor. İkinci el araç ve sıfır araç piyasasında ise şu günlerde yaklaşan Kurban Bayramı öncesi hareketlilik başladı. Bayramın yaklaşmasıyla tatile gidecek vatandaşlar otomobillere yöneldi. Konuyla ilgili Milliyet'e konuşan İstanbul Motorlu Araç Satıcıları Derneği Hayrettin Ertemel, şu ifadeleri kullandı: "Son 6 aydan beri satışlarımız zaten hızlı bir şekilde devam etmekte. Araç tedariğinde yaşanan sıkıntıların devam etmesi ikinci el otoya eğilimi yüksek düzeye taşıdı. Bu bayram öncesi ve yaz sezonunun girmesiyle birlikte daha da hızlandı. Fakat fiyatlardaki dengesiz yükselişler şu anda alım yönündeki müşterilerimizin kafasını karıştırmaktadır. Biz otomobil satıcıları olarak da fiyatların bu şekilde hızlı yükselmesinin piyasayı olumsuz yönde etkilediğini düşünmekteyiz. Bu olumsuz sürecin 0 araç tedarikinde yaşanan sıkıntılar çözülmeden stabil hale geleceğini beklemiyoruz. Önümüzdeki süreçte de görünen o ki hem çip krizi hem Rusya, Ukrayna savaşının devam etmesi hem de tedarikte yaşanan sıkıntılar 6 ay veya 1 sene daha devam edecek gibi gözükmekte. Bu süreç içerisinde ikinci el otomobile olan ilginin artacağını ve fiyatlarında buna bağlı olarak yükseleceğini bizlere işaret ediyor. İKİNCİ EL ARACINI SATMAK İSTEYENLERE TAVSİYENİZ NEDİR? Eğer 1 araba alacaklarsa önce alacakları arabayı tespit edip daha sonra araçlarını satmalarını tavsiye ediyoruz. Çünkü aracını satıp daha sonra bir süreç içerisinde araç alma eğilimine giderlerse bu yükselen fiyatlardan alım anlamında olumsuz yönde etkilenirler. İhtiyaçları varsa da şu anda ikinci el otomobil piyasasında rakamlar yüksek, satmalarını tavsiye ediyoruz. EN DÜŞÜK SIFIR ARAÇ FİYATI NE KADAR OLDU? 400 bin bandına geldi diyebiliriz. En düşük paket fiyatı 400 bin lira bandındadır. Sıfır araç bayilerinde satılan araçların el altından kayıt dışı diye tabir ettiğimiz kişilere satış elemanları tarafından satıldığı elden fazladan para alınarak satıldığı ve bu araçları alan kişiler tarafından çok daha yüksek bedellerle internet ortamında satılarak hem enflasyonun yükselmesine hem kayıt dışının ciddi bir şekilde arttığı görülmektedir. Kayıt dışı son 1 senede otomobilin bir yatırım aracı olarak görülmesinden dolayı çok ciddi bir şekilde artış gösterdi. Burada otomobil sektörü temsilcileri olarak kayıt dışıyla bizler mücadele ederken devletimizden de destek bekliyoruz. Hiçbir şekilde bulunabilirlik yok. Sıfır araç satıcıları bizlere bu araçları satmıyorlar. Biz ikinci el araç satıcısı olarak gittiğimizde araçları alamıyoruz. Kayıt dışı diye tabir ettiğimiz doktor, memur, mühendis veya inşaatçı gibi kişilere bu arkadaşlar satıyorlar. Alan kişiler bunları daha sonra üzerlerine sıfır araç olmadığı için internet üzerinden aracın değerine göre yüzde 20’lere varan bir fark koyup satışını gerçekleştiriyorlar. Bu şu anda çok ciddi boyutlara ulaştı. Bunun önüne geçmeden hiçbir şekilde otomobil fiyatlarının stabil hale geleceğini düşünmüyoruz. Burada araçlar gerçek tüketiciye ulaşmıyor. Böyle bir piyasa oluştu, devletimizin bunu çok ciddi bir şekilde önlem alarak durdurmadığı sürece hem enflasyon açısından hem araç fiyatları açısından ciddi bir sıkıntı yaşanıyor. Hatta şöyle duyumlar alıyoruz. Sıfır araç satışı yapan bayiler hizmet bedeli adı altında çok yüksek meblağ talep etmeye başladılar. Bunu fatura keserek müşteriden talep ediyorlar." 400 BİN LİRANIN ALTINDA ARAÇ KALMADI Motorlu Araç Satıcıları Federasyonu (MASFED) Genel Başkanı Aydın Erkoç, ise konuyla ilgili şunları söylüyor: " En düşük sıfır aracın fiyatı şu anda 400 bin liradır. Tedarik sorunu devam ediyor. 400 bin liranız olsa bile bayiye gittiğinizde aracı bulamıyorsunuz. Hangi gün gelirse o günkü fiyat artışı neyse o rakamdan almak şartıyla sıraya giriyorsunuz. Meslekle alakası olmayan kişiler bayilerden araçları alıyorlar. Normal bayide 400 bin olan aracı piyasada 450 bin 500 bine satıyor. Bunlar bu işi 2. bir iş olarak yapıyor. Oto bayileri galericilere sıfır araç satmaz. Ama başka işlerle uğraşanlar alıyor. Örnek veriyorum mobilyacı, gıdacı, restorancı, berber bunlar alabiliyorlar ve ikinci iş olarak bunu yapıyor." BAYİLERDEN 'GERÇEK ALICI' ARAŞTIRMASI Öte yandan son dönemde galericilerin, al-sat yapanların tüketiciye araç satarak uçuk karlar elde etmeye çalıştığı iddiaları güçlenirken, bu iddialar markaları ve bayileri harekete geçirdi. Bayiler artık gelen müşterilerin araçları ihtiyaçları için aldığından, bir galeri ile bağlantısı olmadığına ikna olduktan sonra satışını yapıyor. Otomotiv markaları ise 'fırsatçılık' yapan bayilere ceza kesileceği konusunda uyarılar yapıyor. Ayrıca bayiler, yakın dönemde sattıkları bir aracı ilan sitelerinde daha yüksek bir fiyattan koyan müşterilerini de arayarak, ilanı çekmesi uyarısında bulunuyor. Bayi temsilcisi aracı ilandan çekmemesi halinde o tüketiciye tekrar araç satmayacağını söylüyor. HACİZLİ ARAÇ STOKLARI ERİDİ Dünya gazetesinin haberine göre, yakın zamana kadar bankaların stoklarında binlerce hacizli ve ipotekli araç bulunurken, son dönemde bu araçlar neredeyse tükendi. Tüketiciler kredi borçlarını ödemek için hacizli ve ipotekli araçlarını satışa çıkararak borcunu kapatırken, piyasa fiyatının altında satılan araçlara talep oldukça fazla oldu. Bankaların kendi sitelerinde ya da aracı kurumlar üzerinden satışa sunulan araçların başlangıç bedelleri oldukça ekonomik olurken, araçlar çoğunlukla ihaleler sonrasında piyasa fiyatının yüzde 10 ila 20 altında fiyatlara satılıyor. Yakın zamanda bankaların elindeki araçların sayısı bini geçerken, şu anda tüm bankaların toplam satılık araç sayısı 100'ü geçmiyor. Araba fiyatlarına ilişkin açıklamalarda bulunan oto galericiler, sıfır araçları bayide bulamadıklarını söyleyerek, sıfır araç liste fiyatlarına haftalık olarak artış geldiğini belirtti. Oto galericiler, piyasada bulunan sıfır araçları kayıt dışı alım satım yapanların alarak, ilan sitelerinde sattıklarını söyledi. Ayrıca Türkiye'de otomobil markalarının sitelerinden elde edilen bilgilere göre en düşük fiyatlı sıfır aracın 310 bin lira olduğu görülüyor. SIFIR ARAÇLARA ARTIK HAFTALIK ZAM GELİYOR Oto galerici Yılmaz Kebapçı, ikinci el araç piyasasının hareketlilik kazandığını söyleyerek, “Sıfır araçlara bağlı olarak ikinci el araç fiyatları yükseliyor. Sıfır araçlara artık haftalık zam geliyor. Sıfır araçlarda tedarik sıkıntısı da yaşanınca ikinci ele talep oldukça arttı. İkinci el araç fiyatları da sürekli tırmanış içerisinde" dedi. ŞU ANDA İHTİYACI OLAN DA OLMAYAN DA ARAÇ ALIYOR Vatandaşların artık otomobilleri bir yatırım aracı olarak gördüğünü belirten Kebapçı, "Şu anda ihtiyacı olan da olmayan da araç alıyor. Otomobil satıcıları dışında kayıt dışı araç alım satımı yapan çok kişi var. Biz yetki belgesiyle bu işi yapıyoruz. Piyasa kayıt dışı al sat yapanlar yüzünden yükseliyor" ifadelerini kullandı. İKİNCİ EL OTOMOBİL PİYASASI KAYIT DIŞI ALIM SATIM YAPANLAR YÜZÜNDEN YÜKSELİYOR Sıfır araç bayilerinin oto galericilere şu anda araç satmadıklarını dile getiren Kebapçı, "Ancak bu işi kayıt dışı yapanlar bayilere gidip aracı binmek için alacağını söyleyerek satın alıyor. Daha sonra internet siteleri üzerinden aldığı sıfır aracı satıyor. İkinci el otomobil piyasası kayıt dışı alım satım yapanlar yüzünden yükseliyor. Devlet bu kayıt dışı alım satım yapanların önüne geçerse piyasanın kısa süre içerisinde düzeleceğini düşünüyorum" diye konuştu. KREDİ KULLANIMLARINDA SORUNLAR YAŞANDI Öte yandan özellikle nisan ayının sonundan itibaren ihtiyaç amaçlı ikinci el araç almak isteyen birçok tüketici, taşıt kredisi kullanımlarında sorunlar yaşamaya başladı. Çünkü, ikinci el araç fiyatları her hafta artarken, aylık olarak belirlenen kasko değer listeleri yerinde kaldı. Bu durum, tüketicilerin daha çok peşinata ihtiyaç duymasına yol açarken, peşinat bulamayanlar daha düşük modellere yöneldi veya araç almaktan vazgeçti. Örneğin, 600 bin liralık ikinci el otomobil için 300 bin lira (yüzde 50) kredi kullanım hakkı olan bir tüketici, araç kasko değer listesinde 500 bin lira olarak hesaplandığı için 100 bin lira peşinat daha ödemek zorunda kaldı. LİSTELER YETİŞEMİYOR Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan Türkiye Sigorta Eksperleri Derneği (TÜSED) ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Sigorta Eksperleri İcra Komitesi (TOBB-SEİK) Başkanı Ahmet Nedim Erdem, “Kasko Değer Listesi, Türkiye Sigortalar Birliği tarafından her ay belirli güncel kriterler baz alınarak hesaplanıyor. Yıllardır aylık olarak güncellenen bu liste artık piyasa koşullarına yetişemiyor. Çünkü, ikinci el piyasası artık haftalık olarak değişiyor. Bu nedenle tüketici, kredi kullanımlarında sürprizlerle karşılaşarak daha çok peşinat ödemek durumunda kalıyor. Peşinat bulamayan ise ya model düşürüyor ya da almaktan vazgeçebiliyor. Artık aylık fiyatlamalar yerine sigorta ekspertizlerinden alınacak rapor ile güncel fiyatlar yakalanabilir. Yani bankalar sigorta ekspertizlerinin raporunu baz alarak kredi teklifi oluşturabilir. Böylece mağduriyetlerin önüne geçilir” dedi. İkinci el taşıt kredilerinde azami tutar satın alınacak aracın kasko değeri üzerinden hesaplanıyor. Güncel kredi oranları; 0-400 bin lira aralığı için yüzde 70’ine kadar, 400-800 bin lira aralığı için yüzde 50’sine kadar, 800 bin-1.2 milyon lira aralığı için yüzde 30’una kadar ve 1.2-2 milyon lira aralığına kadar yüzde 20’sine kadar olacak şeklinde sıralanıyor. ‘450 BİN TL’LİK ARAÇ 320 BİN TL OLUYOR’ Otomerkezi.net CEO’su Muhammed Ali Karakaş ise şu bilgileri verdi: “Kasko değer listesini baz alan taşıt kredisinde, kasko değer listesiyle satın alınacak aracın reel piyasa değeri arasındaki makas yüksek enflasyon ve Döviz Kuru sebebiyle her geçen gün artıyor. Böyle bir durumda 450 bin lira satış fiyatı konulan ortalama B segmenti, 2020 model otomobilin kasko değer listesine baktığınızda ortalama 320 bin lira gibi bir fiyat ortaya çıkıyor. Bu durum tüketicinin cebinden daha fazla peşinat çıkması gerektiği anlamına geliyor. Lüks segmentte ise fiyat farkı daha radikal, çünkü kasko değer listesi 900 bin lira olan 7-8 yaşında lüks bir SUV bugün 2 milyon liraya reel piyasada alıcı buluyor.” ARABA ALACAKLARA KRİTİK UYARI! Araç piyasasında yaklaşan Kurban Bayramı öncesi hareketlilik başlarken, oto ekspertiz uzmanı Mübin Keleş ise araç almayı planlayan kişilere uyarılarda bulundu. Vatandaşların alacakları araçları mutlaka oto ekspertize götürmeleri gerektiğini söyleyen Keleş, "Bir araç, ilk bakışta vatandaşın içine siniyorsa, piyasadaki artışı da düşünürsek çok fazla düşünmeden alsınlar. Bu öneride bulunabilirim. Fakat mutlaka araçlarını ekspertize götürmeleri gerekiyor. Çünkü sıfır araçlarda bile bazen ezik, çürük, boyalı parçalarla karşılaşabiliyoruz" dedi. "SİZİ CİDDİ BİR PROBLEMDEN KORUMUŞ OLUYOR" Bazı vatandaşların oto ekspertiz fiyatlarını pahalı bulduğunu kaydeden Keleş, "Ekspertiz fiyatları çok olumlu gelmeyebiliyor. Bir araç alırken, ’Neden buraya bir daha harcama yapıyoruz?’ gibi düşünebiliyorlar. Harcamış olduğunuz küçük fakat size yüksek gelen bu rakamlar, sizi ciddi bir problemden korumuş oluyor" diye konuştu. "BİLGİLER GİZLENİYOR" Mübin Keleş, sözlerine şöyle devam etti: "Bir sanayi ustası bile araç aldığında mutlaka ekspertize götürmeli. Ben bu işi yapıyor olmama rağmen, ya da ekip arkadaşlarım bu işi yapıyor olmalarına rağmen bir araç alırken ekspertiz yaptırıyoruz. Bende aracımı yeni aldım. Bende alırken ekspertiz yaptırdım. Bu işi yapıyor olmama rağmen ekspertiz yaptırdım. Çünkü ne yazık ki sürekli artan fiyatlar dolayısıyla artık bilgiler biraz daha saptırılıyor, biraz daha gizleniyor. Bazı insanlar biraz daha seri araç satış sirkülasyonu içerisine girmek istiyor. Bu yüzden ne olduğunu bilmek, ne aldığınızı bilmek önemli. Sektör veya kişi fark etmeksizin mutlaka ekspertiz yaptırılmalı."