Türkiye'de ve Sakarya’da
ne kadar Suriyeli yaşıyor?
2011 yılında Suriye'de başlayan çatışmaların ardından Türkiye'ye gelmeye başlayan Suriyeliler, ülkede geçici koruma statüsüyle yaşıyor.
İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü, ülkede bu statüyle yaşamlarını sürdüren Suriyelilerle ilgili en güncel verileri 25 Temmuz'da açıkladı.
Buna göre, Türkiye'de kayıtlı olarak 3 milyon 639 bin 284 Suriyeli yaşıyor. Sakarya’da bu konumda yaşayan Suriyeli sayısı ise 15 bin 99. Yani il nüfusunun yüzde 1.58’ine tekabül ediyoır.
Geçici koruma statüsüyle Türkiye'de bulunanlar dışında bir de oturma izni ile Türkiye'de bulunan Suriyeliler var.
Bu kesim, ekonomik durumu nispeten daha iyi olan Suriyelilerden oluşuyor.
Göç İdaresi Genel Müdürlüğü'nün 2018 yılındaki verilerine göre bu izinle Türkiye'de 99 bin 643 Suriyeli bulunuyor. Sakarya’daki rakam ise 8 bin 972. Ancak bu rakamın içinde Suriyeliler’in yanı sıra başka ülkelerden gelenlerin de olduğu ifade ediliyor.
Üçüncü bir grup olarak ise düzensiz göçmen konumundaki Suriyeliler.
Yasadışı giriş, giriş koşullarının ihlali veya vizenin geçerlilik tarihinin sona ermesi yüzünden o ülkedeki hukuki statüden yoksun kişilere düzensiz göçmen deniyor.
Suriyelilerin geçici koruma statüsünden doğan haklarını kullanmaları için bu statüde kayıt yaptırmış olmaları gerekiyor.
Bu yüzden Suriyeli düzensiz göçmenlerin, başka bir ülkeye yasadışı yollarla göçün de aralarında olduğu hedeflerle hareket ettiği ve sayılarının kayıtlı olanlara kıyasla yüksek olmadığı düşünülüyor.
Göç İdaresi Genel Müdürlüğü'nün verilerine göre 25 Temmuz 2019 itibariyle yıl içinde 16 bin 849 Suriye uyruklu düzensiz göçmen yakalandı.
Suriyelilerin ne kadarı
kamplarda yaşıyor?
Suriyelilerin kaldığı kampların resmi adı, geçici barınma merkezleri.
Bu merkezler; Şanlıurfa, Adana, Kilis, Kahramanmaraş, Hatay, Osmaniye, Malatya ve Gaziantep'te bulunuyor.
Merkezlerde 25 Temmuz 2019 itibarıyla 87 bin 464 bin Suriyeli yaşıyor.
Veriler, kayıtlı Suriyelilerin yalnızca yüzde 2,4'lük kısmının bu merkezlerde yaşadığını gösteriyor.
Nüfusla karşılaştırıldığında Suriyelilerin en yoğun ve en seyrek yaşadığı yerler nereler?
Nüfusla kıyaslandığında Suriyelilerin en yoğun yaşadığı kent, Kilis.
Resmi verilere göre bugün Kilis nüfusunun yüzde 81,31'i Suriyelilerden oluşuyor.
Yine resmi verilere göre Suriyeliler, Hatay nüfusunun yüzde 26,78'ini, Gaziantep nüfusunun yüzde 21,94'ünü, Şanlıurfa nüfusunun yüzde 21,13'ünü, Mersin nüfusunun yüzde 11,11'ini, Adana nüfusunun yüzde 10,84'ünü ve Mardin nüfusunun yüzde 10,54'ünü oluşturuyor.
Suriyelilerin yoğunluğunun en az olduğu şehir ise Artvin.
Artvin'de yaşayan Suriyelilerin kent nüfusuna oranı sadece yüzde 0,02.
Suriyelilerin Bayburt nüfusuna oranı yüzde 0,03; Erzincan, Iğdır ve Giresun nüfuslarına oranı yüzde 0,04; Kars, Tunceli ve Sinop nüfuslarına oranı ise yüzde 0,06 düzeyinde.
Suriyelilerin yaş ve
cinsiyet dağılımı nasıl?
Ülkede yaşayan Suriyelilerin 1 milyon 970 bin 516'sı yani yüzde 54,15'i erkeklerden, 1 milyon 668 bin 768'i yani yüzde 45,85'i ise kadınlardan oluşuyor.
Yaş dilimi açısından çocuklar ve gençler Suriyelilerin çok büyük bir bölümünü oluştururken, 30'lardan sonra yaş ilerledikçe sayı düşüyor.
0 ile 14 yaş arasındaki Suriyelilerin sayısı, 1 milyon 417 bin 311. 15-18 yaş diliminde 273 bin 228 Suriyeli var. Yani, Türkiye'de yaşayan Suriyelilerin yüzde 46.45'i 0-18 yaş arasında.
19-24 yaş arasında 547 bin 684, 25-29 yaş arasında 352 bin 17, 30-34 yaş arasında 294 bin 122, 35-39 yaş arasında 214 bin 766 Suriyeli bulunuyor.
40 ila 49 yaş arasındakilerin sayısı 263 bin 812, yaşı 50 ila 59 arasındakilerin sayısı 159 bin 268. Yaşı 60'dan büyük Suriyeli sayısı ise 117 bin 79.
Bugüne dek kaç Suriyeliye Türk vatandaşlığı verildi?
Sosyal medyada Suriyelilere yoğun olarak vatandaşlık verildiğine dair dolaşan iddialar herhangi bir somut veriye dayanmıyor.
İçişleri Bakanlığı'nın açıklamasına göre Türkiye'de 8 Mart 2019 tarihi itibarıyla 79 bin 894 Suriyeliye vatandaşlık verilmiş durumda.
Suriyeliler oy kullanabiliyor mu?
Suriyelilerin oy kullanma hakkı bulunmuyor.
Sadece vatandaşlık almış Suriyeliler oy kullanabiliyor.
İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, 31 Mart 2019 yerel seçimleri öncesinde yaptığı bir açıklamada ise, vatandaş olan Suriyelilerden reşit olmayanlar çıkarıldığında, oy kullanabilecek Suriyeli sayısının 53 bin 99 olduğunu açıkladı.
Kaç Suriyelinin çalışma izni var? Kaçı kayıtsız çalışıyor?
Suriyeli işçilerin Türkiye'de çalışabilmeleri için çalışma iznine sahip olmaları gerekiyor.
Çalışma izni başvurusu işverenler tarafından Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'na yapılıyor.
İşverenin bu süreçte belirli bir çalışma izin harcı da ödemesi gerekiyor. İşe alımdan sonra ise işçiye en az asgari ücret tutarında ödeme yapılmalı.
Bu alanda belli bir istihdam kotası bulunuyor. Bir işverenin Suriyeli işçi çalıştırması için işyerinden en az bir Türk personelinin olması şartı bulunuyor. Fabrikalarda ise çalışacak Suriyeli sayısının toplam personelin yüzde 10'undan fazla olmaması gerekiyor.
Suriyeli bir işçiye bakanlıkça çalışma izni verilmesi halinde bu izin, işçinin geçici korunma kararı ile kalmasına izin verildiği iller için geçerli oluyor.
Suriyeliler işçiler ne kadar maaş alıyor, hangi sektörlerde çalışıyor?
Kızılay ve Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı'nın (WFP) bu yıl yayımladığı "Refugees in Turkey: Livelihoods Survey Findings" (Türkiye'deli Mülteciler: Geçim Kaynakları Araştırması Sonuçları) raporu, Suriyelilerin emek gücü içindeki yerlerine dair veriler sunuyor.
Her ne kadar araştırma sadece Suriyelilerle ilgili hazırlanmamış olsa da, araştırma için görüşme yapılanların yüzde 95,6'sı Sosyal Uyum Yardımı'na başvuru yapmış Suriyelilerden oluşuyor.
Rapora göre düzenli işi olmayan mülteciler ayda 1058 TL, düzenli işi olan mülteciler ise 1312 TL alıyor.
En yüksek maaş aylık 1332 TL ile tekstil sektöründe, en düşük maaş ise 756 TL ile tarım sektöründe veriliyor.
Araştırmaya katılanların yüzde 84'u düzenli veya düzensiz işlerde çalıştıklarını belirtirken bu kişilerden sadece yüzde 3'ü kayıtlı çalıştığını aktarmış.
Araştırmada mülteci kadınların işsizlik oranının yüzde 32 olduğu, yani erkeklerinkinin iki katından fazla olduğu belirtiliyor.
Suriyeliler kamu kurumları üzerinden nasıl mali yardım alıyor?
Suriyeliler kamu kurumları vasıtasıyla farklı yardımlardan yararlanabiliyor.
Çok amaçlı bir nakit yardım programı olan Sosyal Uyum Yardımı Programı (SUY) bunların en önemlisi.
Avrupa Birliği tarafından fonlanan SUY, WFP, Kızılay ve Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından ortaklaşa yürütülüyor.
SUY kapsamında, yardım için uygun bulunan ailelere Kızılay üzerinden bir kart veriliyor ve ailede kayıtlı her fert başına ayda 120 TL yardım yapılıyor.
Suriyeliler, Şartlı Eğitim Yardımı'ndan (Ş.E.Y.) da yararlanabiliyor. Bu program, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Millî Eğitim Bakanlığı, Türk Kızılayı ve Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu'nun (UNICEF) iş birliğiyle uygulanıyor ve Avrupa Birliği, Norveç ve ABD tarafından finanse ediliyor.
Ş.E.Y. kapsamında kamp dışında yaşayan mültecilerin ailelerine, çocuklarının düzenli okula devam etmeleri koşuluyla nakit yardımı yapılıyor.
Ülkesine dönen Suriyeli sayısı ne kadar?
İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, 21 Temmuz 2019'da yaptığı açıklamada ülkesine temelli dönen Suriyeli sayısının 337 bin 729 olduğunu açıkladı.
Soylu, bu akışın devam ettiğini belirtti.
Aralarında çeşitli insan hakları örgütlerinin de bulunduğu gibi bazı sivil toplum kuruluşları ise bazı göçmenlere zorla gönüllü geri dönüş belgesi imzalatıldığını, bazılarının ise toplu halde sınır dışı edilerek can güvenliklerinin olmadığı savaş bölgelerine gönderildiğini öne sürüyor.
