Lozan andlaşması ,Kurtuluş savaşı sonrası ,Cumhuriyetin ilanı öncesi ,dönemin en büyük kazanımıdır.
T.C.’nin ilan edilişinin son zemini olan Lozan Anlaşması 2 ayrı konferans sonrası (birincisi şubat 1923 te yapılmıştır),24 Temmuz 1923 tarihinde imzalanmıştır.
Türkiye adına katılan temsilciler heyeti TBMM bir tarafa müttefikler adına katılanlar (9 devlet) bir tarafta , çetin müzakereler sonunda netleşmiş ve imzalanmıştır.
TBMM   temsilci heyeti adına İsmet Paşa (Baş Temsilci) Atatürk’ün hediye etmiş olduğu “Altın uçlu kalemle” altın imzayı atmıştır.
Müttefik ülkeleri sayalım;
İngiltere,Fransa,İtalya,Yunanistan,Japonya,Romanya,Sırplar,Hırvatlar,Slovenler,Dünyanın güçlü devletleri karşısında İsmet Paşa cebelleşirken "çok canlar verdik " diye hak ettik demek istiyordu.
***
LOZAN BARIŞ ANDLAŞMASI 143 maddeden ibarettir. Ana metnin özetlerini şöyle sıralayabiliriz;
Topraklar 
Siyasal hükümler
Azınlıkların durumu ve korunması 
Osmanlı borçları 
Ekonomik hükümler 
Mallar 
Haklar 
Çıkarlar
Süre aşımları 
Sözleşmeler 
Yaşam sigortaları 
Yangın sigortaları 
Borçlar 
Sanayi mülkiyeti(marka ve patent)
Güzel sanatlar 
Karma hakem mahkemesi 
Antlaşmalar 
Ulaşım yolları 
Sağlık işleri 
Savaş tutsakları ...
***
Lozan Barış Andlaşması sonrası 20 Ekim 1923’te Amerikalı gazeteci Marcoson, Kemal’i şöyle tanımlar;” Kan ve demirden yapılmış bir insan, Doğunun bismarki yüz hatlarıyla yenilgi kabul etmeyen maskeli birine benziyor”.Uluslararası basın ve tüm dünya liderlerinin yücelttiği bir insanın eseri olan Lozan’ı insafsızca eleştirirken, Mustafa Kemal’i fark edemedikleri ve hazmetmediklerini anlamak zor. Ezilen ulusların lideri ve bloksuzla Grubunun kurucusu özelliği taşıyan Atatürk kendini" Bağımsızlık ve özgürlük benim karakterimdir " diye tanımlar. Lozan barışının amacı bağımsızlığımızı tescil etmek idi.
***
Lozanda kaybımız var derken , kazandıklarımızı neden kabul etmiyoruz.Oysa bir andlaşmanın tarafları beklentilerinin peşinde ısrar ederken "KAZ GELECEK YERDEN TAVUK ESİRGENMEZ " atasözünü değerleme kıstası olarak görürler.
Bizim mili sınırlarımızın hatları Kurtuluş savaşı öncesi belirlenmiş di (Misakı Milli) ilan ettiğimiz sınırları kabul ettirmişiz . Puanlar bizde ,averaj bizde, avantaj bizde, niçin hala biz Türkiye insanları olarak dilimize dolayıp ,Lozan kayıptır diyoruz.
Yeni Cumhuriyete tepki gösterenler ,Osmanlı Devletini terk edip kaçanları Sevrle  teslim alınan milletimizin kurtuluşunu unutmasınlar. Aynı millet yarattığı mucize ile övülmeye ve övünmeye layıktır. Niçin Lozan’ı ve cumhuriyeti karalıyoruz. Akıl, mantıkla değerlemeye davet ediyoruz.
***
Lozan’ın bize kazandırdıkları , kazanamadıklarımızdan daha fazladır. Kazanımlarımızın ana hükümlerini özetleyeim;
Boğazlar , Montro andlaşması ile(1936) ülkemize kazandırılmıştır.
Hatay, Atatürk’ün  politik manevrasıyla T.C.ye katılmıştır.(1938-39)
Kıbrıs Türkleri sorunu ,sürekli görüşmeler sonunda ,1959 da karara bağlandı.1974 Kıbrıs harekatının yasal dayanağı bu andlaşmadan gelir.
Batı Trakya Türklerinin durumu mübadele ile çözülmüş ,Yunanistan ve Bulgaristan sınırlarını (Meriç, Arda) kesinleşmiştir.
Doğuda kurulacak olan Ermeni ,Rum ve Kürdistan devletlerinin önü kesilmiştir.
Görüşmeler döneminde İngiliz güdümlü bir krallık olan Irak ile yapılan sınır andlaşmasının ardından Kerkükteki Süleyman Şah türbesinde Türk bayrağının dalgalanması sağlanmıştır.(Buün yerinde yeller esiyor) Ayrıca ileriye dönük müzakereler potansiyeli doğdu.
Ege denzindeki Bozcaada ,Gökçeada ve Tavşan adası bize ,diğer 11 ada Yunanistan’a bırakılmıştır.Kıta sahanlığı kozlarımız baki kalmak şartıyla  Askeri Tesisler kurulmayacak ibaresi de andlaşma dahilindedir.
Diğer hususların detaylarına girmiyoruz.Strateji uzmanları değerlendirsinler.Ancak; Mustafa Kemal ‘in İsmet paşa’ya bir hatırlatmasını iletmeyi bir görev biliyorum.M.Kemal , İnönüye….. KOŞULLAR OLUŞUNCA TÜRKİYE MUSUL VE KERKÜK’E GİRMELİDİR demiştir.Aynı öneriyi İsmet Paşa Bülent Ecevit’e iletmiş ,Ecevit de vefatından 3 ay önce kamu oyuna açıkladı.
Vasiyet özelliği taşıyan bu hatırlatmaların temelinde LOZAN ANDLAŞMASI dayanağı vardır.
***
Yazımızı özetleyecek olursak ; LOZAN BİR KAZANÇ MI KAYIP MI? Tartışmasına cevap verelim.Müzakereler başlamış ,mutabakatlar sağlanmış ,andlaşma yapılmıştır.Daha da önemlisi sonraki görüşmelerin gündemi belirlenerek  temel dayanaklar oluşmuştur.
Fayda yaratmanın mutlaka temel maliyeti vardır. Fayda /Maliyet değerlemesi yapın, kazancımız daha netleşecektir. Dünyanın büyük devletleri ile cebelleşerek kazanılan bu hakları küçümsemeyelim.
Rusya’ya kırdırılan(Sarıkamış faciası) ve Almanya’ya hibe edilen ordumuzun durumunu hatırlayalım.
İngiliz ve Yunan’a sunulan Osmanlı Başkentini (İstanbul) teslim olunan  Sevir’i unutmayın.
Kuva-i Milliye ruhu ile kurulup ordu ve Millet  el ele kazanılan Kurtuluş savaşımızı değerlendirelim.
VE …
Gözlerinizi yumun ,beyninize başvurun, ellerinizi vicdanınıza koyun; tüm artıları alt alta dizin ,KAZANÇLARIMIZI hesaplamış olursunuz...
Saygılarımla
Muzaffer Tosun
0530 600 96 06