Söyleşi: Hülya BİLGİN ÇOLAKOĞLU
Tahkim Komisyonu’nun 2009 yılında başvuru almaya başladığını anlatan Karacan, başvuru sayısının yıllar içinde katlanarak büyüdüğünü belirterek, 2017 yılı sonu itibariyle başvuru sayısının 80 bin civarında olduğunu kaydetti.
‘Başvuruların büyük ağırlığını trafik ve kasko poliçesinden kaynaklanan uyuşmazlıklar oluşturuyor. Şu ana kadar Komisyona yapılan başvuruların yüzde 80’inden fazlası bu iki branşa ait. Trafik, kasko, yangın ve sağlık alanındaki uyuşmazlıklar bunları izliyor.”
Kısa yoldan çözüm Sigorta şirketinizden hizmet alamadınız ya da yeterli hizmet alamadığınızı düşünüyorsunuz Yani sigorta şirketinizle bir uyuşmazlığa düştünüz. Ne yapmalısınız? Uzun ve masraflı olan mahkeme yoluna gidebilirsiniz. Ancak bu uyuşmazlıkları çok daha kısa yollu, daha masrafsız ve pratik olarak çözmenin başka bir yolu var: Sigorta Tahkim komisyonu. Sigorta tahkim komisyonu sigorta şirketleri ile sigortalıların arasındaki uyuşmazlıkları mahkemeye gitmeden çözüme kavuşturmayı amaçlıyor. Komisyon bu uyuşmazlıklar için kuruldu. Toplumun hemen hemen her kesimini ilgilendiren bu konuyu, Sigorta Tahkim Komisyonunun kuruluşunda yer alan ve uzun yıllar müdürlüğünü yapan Sn. Metin Karacan ile konuştuk.
Söyleşimize, Tahkim Komisyonunun sigorta sektöründeki yeri hakkında kısaca bir giriş yaparak başlayabilir miyiz?
Son dönemde ülkemizdeki sigorta bilincini geliştirmek için gerek mevzuat gerek tanıtım anlamında ciddi çalışmaların yapıldığını görüyoruz.
Esasen Sigorta Tahkim Komisyonu da 5684 sayılı Kanun’un yürürlüğe girmesiyle atılan bu önemli adımlardan birisi. Tahkim Komisyonu, yurtdışındaki çeşitli örneklerden yola çıkılarak sigorta uyuşmazlıklarının mahkemeye gitmeye gerek kalmadan bu konuda uzmanlıkları tescil edilmiş kişiler tarafından kısa sürede ve düşük maliyetle çözülmesi amacıyla kuruldu.
Bu anlamda; tüketiciler yönünden, sektör bakımından ve adli yargı bakımından işlevlerinin üçlü bir amaca hizmet ettiğini söyleyebilirim
İlk olarak Komisyonun tüketiciler yönünden işlevini açabilir misiniz?
Komisyonun tüketiciler yönünde işlevi sigorta kuruluşlarının verdiği kararları haksız bulan sigortalılara uzun ve masraflı mahkeme yolunun yanında çözüm için düşük maliyetli ve hızlı bir alternatif sunmak. Zira hakemler kararlarını dört ay içinde vermek zorunda ve hakemlerce 40 bin TL’ye kadar verilen kararlar kesin. Hakem kararları sürecin sonunda mahkemeler tarafından tasdik edilmekle icra edilebilir bir yargı kararı halini de alıyor.
Sigorta sektörü bakımından işlevi?
Sigorta şirketine sigortalısının talebi hakkında verdiği karar haksızsa sigortalıyı uzun ve masraflı yargı sürecine başvurmak zorunda bırakmadan bu hatayı gidermek, karar haklıysa da bunu uzman ve tarafsız kişilerin verecekleri kararla ispatlamak imkânı sağlamak.
Bu nedenle tahkim sistemi sigortalıların sektöre olan güveninin devamını sağlamak bakımından da çok önemli bir role sahip…
Komisyonun üçüncü işlevi olarak adli yargının iş yükünü hafifletmek dediniz…
Sigorta kuruluşlarına karşı mahkemelerde yılda ortalama yirmi binin üzerinde dava açıldığı düşünüldüğünde, uygulamanın yaygınlaşmasıyla birlikte mahkemelerin iş yükünü de azalması söz konusu olacaktır.
Belirttiğim tüm bu işlevlerini değerlendirdiğimizde ve son 10 yıllık gelişimine baktığımızda Tahkim Komisyonu’nun Türk sigortacılık sektörü için oldukça ileri ve önemli adım olduğunu ve sektöre duyulan güvenin pekişmesine önemli katkı sağladığını düşünüyorum.
Komisyonda yaşanan uyuşmazlıkların sayısının seyri hakkında bilgi verir misiniz?
Tahkim Komisyonu başvuru kabulüne Ağustos 2009’da başlamış olup başvuruların yıllar içerisinde katlanarak büyüdüğünü görüyoruz. 2012 yılında Komisyona toplamda 4 bin 322 adet başvuru yapılmışken 2016 sonu itibariyle 42 bin adet başvuruya ulaşılmış, 2017 sonu itibariyle de başvuru sayısının 80 binlere ulaşması mümkün görünüyor. Ülkemizde ilk kez uygulanan bir sistem için bu sayıların oldukça ciddi sayılar olduğunu düşünüyorum.
Uyuşmazlıkların çözümünde Komisyonun faaliyetlerine bakarsak, ne söylersiniz?
Komisyonun, bazı uyuşmazlıklarda taraflar arasında iletişim kurulmasını sağlayarak uyuşmazlığın çözülmesine yardımcı olduğunu görüyoruz. Öte yandan Komisyona başvurmak için sigortalının öncelikle kendi şirketine başvurmuş ve şirketinden başvurusu hakkında bir olumsuz bir cevap almış olması gerekiyor. Buna dayanarak; sigorta kuruluşlarının orta ve uzun vadede kendi iç şikâyet inceleme birimlerinin yapılanmasına daha büyük önem vereceği, bunun da sigortalı şikâyetlerinin daha erken çözülmesi bakımından etkin iç mekanizmaların oluşmasına yardımcı olacağı söylenebilir. Tahkim Komisyonu’nun uyuşmazlıklar hakkında vereceği kararların da gerek sektör gerek sigortalılar bakımından aydınlatıcı bir görev ifa edeceğini düşünüyorum.
Yaşanan uyuşmazlıkların azalması için neler yapılabilir?
Taraflara düşen en önemli sorumluluk sigorta sözleşmesinin kurulması aşamasından başlayarak sağlıklı bir iletişim içinde olmak ve doğru bilgiyle hareket etmek. Burada sigorta şirketleri ve acentelerin doğru bilgilendirme yükümlülüklerini yerine getirmesi gerektiği kadar sigortalıların da hangi teminatı satın almak istediklerini iyi belirlemeleri ve buna uygun talepte bulunmaları önem arz ediyor. Zira en başından doğru temelde kurulmayan bir sürecin sonunda uyuşmazlık yaşanması da kaçınılmaz oluyor.
Yaşanan uyuşmazlıkların içinde yoğunluk bakımından hangi konular öne çıkmaktadır?
Genel olarak trafik, kasko, yangın ve sağlık alanından olmakla birlikte başvuruların büyük ağırlığını trafik ve kasko poliçesinden kaynaklanan uyuşmazlıklar oluşturuyor. Şu ana kadar Komisyona yapılan başvuruların yüzde 80’inden fazlası bu iki branşa ait. Uyuşmazlıkların büyük çoğunluğu sigorta kuruluşunun gerçekleşen zararın beyan edildiği şekilde gerçekleşmediği veya teminat kapsamında olmadığı gerekçesiyle tazminat talebini reddetmesinden doğuyor. Dolayısıyla teminat kapsamı veya hasarın gerçekleşme şekli hakkında tarafların farklı görüşlere sahip olması uyuşmazlıklara yol açıyor.
Uyuşmazlıkların olmaması için neler yapılabilir? Bu konuda taraflara ne gibi sorumluluklar düşüyor?
Sigortacılığın niteliği gereği teknik ve hukuki konuların farklı yorumlamasından kaynaklanan uyuşmazlıkların tamamen ortadan kaldırılması mümkün değil. En gelişmiş uygulamalara sahip ülkelerde bile önemli sayıda uyuşmazlık yaşanabiliyor. Bununla birlikte doğru bilgilendirme ve sağlıklı iletişim yoluyla önemli sayıda uyuşmazlığın önüne geçilebileceği kanaatindeyim.
Sigortacı ve sigortalı arasında daha sağlıklı bir iletişim kurulması için esasen 5684 sayılı Kanunla önemli adımlar atıldı. Sigorta Sözleşmelerinde Bilgilendirmeye İlişkin Yönetmelik, gerek sözleşmenin yapılması, gerekse devamı aşamasında sigortalının doğru bilgilendirilmesi suretiyle uyuşmazlıkların önüne geçmeyi amaçlıyor. Eğer gerekli bilgilendirmelerin yapılmasına rağmen ortada halen bir uyuşmazlık mevcutsa, bunun öncelikle sigortacının şikâyet mekanizmalarınca sonrasında da Tahkim yoluyla hızlıca çözümlenmesi amaçlanmış. Bu bakımdan Kanundaki bilgilendirme ve tahkime ilişkin hükümler birbirlerini tamamlayıcı nitelikte ve her ikisiyle yaşanan sorunların bir an önce çözümü amaçlanıyor. .
Komisyona kimler başvurabilir?
Sigorta ettiren veya sigortadan menfaat sağlayan kişiler, üye sigorta kuruluşlarıyla yaşadıkları sigorta sözleşmesinden kaynaklanan uyuşmazlıkların çözümü için komisyona başvurabilir.
Bu kapsamda, sigorta sözleşmesinden doğan bir uyuşmazlığa istinaden üye sigorta kuruluşuna başvurmuş ancak, talebi karşılanmamış olan sigortalı, sigorta ettiren ya da sigorta sözleşmesi ile menfaattar olarak belirlenmiş gerçek ve tüzel kişilerin komisyona başvuru yapmaları mümkündür.
Ancak başvurunuzun komisyon tarafından ele alınabilmesi için uyuşmazlığın, mahkemeye, Tüketici Sorunları Hakem Heyetine ve ya Hukuk Muhakemeleri Kanunu çerçevesinde tahkime intikal etmiş olmaması gerekmektedir.
O zaman kısaca başvuru şartları nelerdir?
Temel başvuru şartları;
Sigorta şirketinin sisteme üye olması ve uyuşmazlığın üyelik tarihinden sonra ortaya çıkması
Sigorta şirketine talebin yazılı olarak yapılması
Sigorta şirketinin bu talebi kısmen veya tamamen reddetmiş olduğunu yazılı olarak bildirmesi veya 15 iş günü içinde cevap vermemiş olması
Başvuru formunun eksiksiz doldurulması ve ıslak imzalı olması
Başvuru sahibinin ilgili uyuşmazlığı daha önce Tüketici sorunları Hakem Heyetine ya da mahkemeye taşımamış olması gerekmektedir.
Bu şartların eksikliği durumunda Komisyon başvuru kabul etmemektedir.
Okurlarımız Sigorta Tahkim Komisyonuna Başvurularını ne zaman ve nasıl yapabilirler?
Başvuru şartlarını konuştuk, komisyona başvurmadan önce başvuru şartlarını taşıyor olmaları gerekmektedir. Bu doğrultuda internet sitemizden ve ya komisyondan temin edebileceğiniz başvuru formunu eksiksiz olarak doldurup imzaladıktan ve altıncı maddede belirtilen başvuru bedelini yatırdıktan sonra, iddianızı ispatlayacak diğer belgelerle birlikte şahsen ya da posta ile komisyona başvuru yapmanız mümkündür.
Başvuru sonrası süreci biraz anlatabilir misiniz?
Başvurular ilk önce gerekli tetkiki ve dosyanın oluşturulması bakımından 15 günlük bir raportör incelemesine tabi tutulacak ve hakeme havale edilmesi uygun görülürse, komisyon tarafından hakem listesinden seçilen hakeme/ heyete havale edilecektir.
5684 sayılı Kanun uyarınca hakem incelemesi en fazla dört ay sürecektir. Hakem kararları komisyon tarafından yine uyuşmazlık yaşayan taraflara bildirilecektir.
2018 yılında Tahkim Komisyonundan beklentileriniz nelerdir?
Ülkemizde Tahkim Komisyonunun kuruluşundan önce sigorta uyuşmazlıkları Ticaret Mahkemelerinde görülmekte idi. Bu mahkemelerin yoğun iş yükü dikkate alındığında uyuşmazlıkların sonuçlandırılması hem uzun süreler alabilmekte hem masraflı olmaktadır. Oysaki sigorta uyuşmazlıklarında sigorta kuruluşunun karşısındaki taraf, uğramış olduğu zarar nedeniyle mümkün olan en çabuk sürede ve en düşük maliyetle bir çözüme ulaşma ihtiyacı içinde bulunmaktadır. Bu sadece sigortalının korunması bakımından değil sektöre olan güvenin pekiştirilmesi bakımından da çok önemli bir husustur. Nitekim tahkim sistemiyle bu ihtiyaca cevap verebilmek için hakem kararlarının azami dört ay içinde verilmesi zorunluluğunu getirilmiş ve sistemin başvuranlar bakımından mümkün olduğunca düşük maliyetli olması, sigorta kuruluşları açısından da, tüketicilerle yaşadıkları uyuşmazlıkların kısa sürede çözüme kavuşması, gelecekteki yükümlülüklerini görebilmelerini ve gereksiz karşılık ayırma yükünden de kurtulmuş olması amaçlanmıştı.
Geçmiş on yıla baktığımızda bu amaçları yerine getirmekte ciddi katkılar sağlandığını düşünüyorum. Gelecek yıllarda da Tahkim Komisyonunun sigortacılık sektöründe yaşanan uyuşmazlıkların çözümünde en önemli Kurum olarak varlığını sürdüreceğini düşünüyorum.
Her geçen gün vatandaşlar tarafından bilinirliliği daha da artan Sigorta Tahkim Komisyonu'na dilekçe yazarak veya http://www.sigortatahkim.org adresindeki formu doldurarak başvurabilirsiniz.
Bu vesileyle hepinize yeni yılda sorunsuz, sağlıklı, huzur dolu günler dilerim
METİN KARACAN KİMDİR
Metin Karacan 1970 yılında İstanbul’da doğdu. Lise öğrenimini İstanbul Halide Edip Adıvar Lisesinde tamamladıktan sonra İstanbul Üniversitesi Maliye bölümünden 1991 yılında mezun oldu. Sigorta şirketlerinin bağımsız dış denetimi üzerine 1991- 1993 yılları arasında İstanbul Üniversitesi uluslararası İşletme yüksek lisans eğitimini tamamladı.
1997 Yılında üç ay süre ile Londra’da, Sigorta Şirketlerinin Denetimi,
2003 Yılında üç ay süre ile Londra’da, Uluslararası Denetim Standartları,
2006 Yılında 6 ay süre ile Londra’da, İnşaat Sigortaları konularında araştırmalarda bulunulmuştur.
1993-2008 yılları arasında Hazine Müsteşarlığı Sigorta Denetleme Uzmanı olarak çalışan
Karacan, 2008-2013 yılları arasında Tahkim Komisyonu Müdürlüğü görevini yürütmüş olup
halen kurucusu olduğu HDH Danışmanlıkta sigortacılık sektörüne hizmet vermeye devam
etmektedir.
Hayatımız Sigortalı ve Birlik'ten dergisinde düzenli olarak yazıları, diğer çeşitli gazete ve dergilerde de yazıları yayınlamış, TRT, Bloomberg HT gibi çeşitli ulusal tv programlarında ve çeşitli illerde Ticaret Odaları bünyesinde düzenlenen panellerde konuk olarak tahkim sistemi hakkında bilgilendirmelerde bulunulmuştur.
Evli ve iki çocuk babasıdır.
