9 Şubat Dünya Sigarayı Bırakma Günü’ydü. Tüm dünyada olduğu gibi ilimizde de toplumsal farkındalık oluşturmak için çeşitli etkinlikler yapıldı.  Bu etkinliklerle bir kez daha sigara içen vatandaşlarımız sigarasız, sağlıklı yaşama davet edildi.

Sigara uzun etkili zehir… Bir sigara yakıyorsunuz hemen ölmüyorsunuz evet ama zaman içerisinde etkilenmeyen organınız, sisteminiz kalmıyor. Zamansa hızla akıp geçiyor... Ve bir gün kurtulmak gerek bu illetten diyorsunuz, ömrümü yedi... Haklısınız sigara ömrümüzü yiyor... Zira 2030 yılında tütün ve tütün ürünlerine bağlı yaklaşık 8 milyon insanın hayatını kaybedeceği söyleniyor. Bir şeyler yapmak gerek, hemen bu gün...

Bu söyleşimizi sigarayı bırakmak isteyenler için İl Sağlık Müdürümüz Sayın Doç. Dr. Aziz Öğütlü ile gerçekleştirdik. Tütün ve Diğer Bağımlılık Yapıcı Maddelerle Mücadele Birimi çalışanı Nurten Aslan’a katkılarından dolayı ayrıca teşekkürlerimi sunuyorum.

İlimizde sigara ile mücadele konusunda neler yapılmaktadır? Sigarayı bırakmak isteyen vatandaşlarımız nerelere başvurabilirler?  Sigara bırakma poliklinikleri nerelerde var? Sigarayı bıraktırma ilacını kimler kullanabilir?

Bu sorulara cevap bulacağınız söyleşimizde sigarayı bırakanların öyküleri de yer alacak...

Değerli hocam sigarayı bırakmak neden zordur?

Sigaranın yani nikotinin pek çok bağımlılık yapan madde gibi psikolojik ve fiziksel bağımlılık yaptığını biliyoruz. Sigara, içen ya da pasif olarak soluyan kişilerde önemli hastalık ve ölüm sebebidir. Hatta tüm dünya da önlenebilir ölüm sebeplerinin en önemlisidir.

Sigara içmeyi bırakmak mümkün müdür? Milyonlarca kişinin sigarayı bıraktığını düşünürsek elbette mümkündür. Bu kişinin kendi isteği ve kararı ile ilişkilidir. Kişi sigarayı bırakmaya karar verdiği andan itibaren, gerek kendi iradesiyle gerek profesyonel destek alarak sigarayı bırakabilir. Sigara içip, bırakmayı hiç düşünmemiş kişiler, genellikle sigaraya bağlı risklerin ciddiyetinin ya farkında değildir ya da önemsemez. Sigarayı bırakmak isteyen kişiler ise sigaranın zararlarının farkındadır ancak, bir kısmı sigaranın kendisinde yarattığı etkiyi iyi değerlendiremezken bir kısmı ise kendisine ve çevresine verdiği zararı doğru olarak değerlendirebilir. Bu farkındalık sigara ile mücadelede başarıyı arttıran en önemli adımlardan biridir.

Defalarca deneyip başarılı olamayan kişiler var, bu konuda öneriniz nedir?

Sigarayı tamamen bırakan pek çok kişinin defalarca sigarayı bırakıp başlama hikâyeleri vardır. Bu konuda kesinlikle pes etmesinler. Evet, zorlu bir süreç olabilir. Bu süreçte karalılık çok önemli… Sigarayı bırakmayı deneyin, vazgeçmeyin. Olmadıysa yine deneyin, bir daha deneyin. Bir gün başarmış olarak göreceksiniz kendinizi. Nihayetinde sigara içerek dünyaya gelmiyoruz. Zannedildiği gibi bu durum kişilik veya irade sorunu değil, daha çok bağımlılıkla ilgili bir sorun. Fizyolojik bağımlılığın kısa sürede üstesinden gelinebilirken, psikolojik bağımlılık 6 ay ya da 1 yıl kadar sürebilir.

Bir yıl kritik bir süre, bu süre zarfında bırakma sürecinin devam ettiği unutulmamalıdır. Şunu da ekleyelim elbette bir yıl boyunca aynı zorluğu çekmeyecekler. İlk günlerden sonra giderek bu zorluğun azaldığını fark edecekler. Kısa süreli çekilen stres ve sıkıntılar, sağlıklarını ve hatta sosyal hayatlarını olumlu yönde etkileyecektir. Olumlu düşünsünler, motivasyonlarını yüksek tutsunlar. Bu süreçte destek gerekebilir, destek almaktan çekinmesinler.

Sigara ile mücadele konusunda çalışmalarınızı yakından takip ediyorum. İsterseniz sigara içen vatandaşlara yönelik yapmış olduğunuz faaliyetlerden bahsedelim biraz

Tütün ile mücadele kapsamında,  Vali Yardımcısı Başkanlığında aylık olarak, ildeki tüm kurumların da katılımıyla İl Tütün Bağımlılığı İle Mücadele toplantısı gerçekleştirilmektedir. Bu toplantıda, alınan kararlar doğrultusunda, ilimizde mücadele çalışmalarımız devam eder.

 Bu bağlamda ‘Tütün ve Diğer Bağımlılık Yapıcı Maddelerle Mücadele Birimi’miz tarafından organize olarak, Yeşilay, gençlik merkezi gibi sivil toplum kuruluşları ile farkındalık amaçlı halka açık yerlerde etkinliklerimiz olur. Bu etkinliklerde yürüyüş, stant, sigara kullanan vatandaşlarımıza SFT (Solunum Fonksiyon Testi), Karbon monoksit ölçümü yapılmakta olup günün önemine ilişkin broşür ve bilgilendirme çalışmaları yapılır. Halk sağlığı eğitimlerimiz, okul ve iş yerlerine eğitim amaçlı ziyaretlerimiz olur.

Yine Sigara Bıraktırma Polikliniklerimiz var. Hepimizin bildiği ücretsiz 7/24 hizmet veren ALO 171 Sağlık Bakanlığı Sigara Bırakma Danışma hattımız var.  Ayrıca, Yeşilay ve Sağlık Bakanlığı tarafından, kapalı alanlarda sigara tüketimini bitirmeye yönelik oluşturulmuş bir mobil uygulama olan YEŞİL DEDEKTÖR uygulaması 9 Şubat 2017 tarihinde uygulamaya girmiştir.

Tüm bu yöntemleri tütün bağımlılığı ile mücadelede önemsiyoruz.

Değerli Hocam ilk olarak ALO 171 Sağlık Bakanlığı Sigara Bırakma Danışma hattı ile başlayalım. Bu hattı aradığımızda neler oluyor?

ALO 171 Sağlık Bakanlığı Sigara Bırakma Danışma hattı 7/24 hizmet vermektedir öncelikle bunu belirtelim.  171’i aradığınızda bir danışman sizi karşılar ve kaydınızı oluşturur, yani ne kadar süredir sigara içiyorsunuz, daha önce hiç bıraktınız mı, bıraktıysanız kaç kez denediniz gibi sorular sorularak sigara öykünüz alınır.

Daha sonra size 2 sorudan oluşan bağımlılık testi uygulanır ve bu test sonucunda bağımlılık düzeyiniz belirlenir.  Eğer düşük düzey ve ya orta düzey bağımlı iseniz sizin için bir sigara bıraktırma planı hazırlanır. Bu plan süreci sizin uygun hissettiğiniz zaman dikkate alınarak, ortaklaşa kararlaştırılmak kaydı ile bir sigara bırakma günü belirlenir.  Daha sonra sigarayı bıraktığınız 1. gün, 1. hafta, 1. ay, 2.ay, 3. ay, 6. ay ve 1. yıl yani toplam 7 defa size geri dönüş sağlanır.  Bu görüşmelerde sigara bırakma sürecinizin değerlendirmesi yapılarak desteğe ihtiyacınızın olup olmadığının saptanır. Kısaca sigara bırakma süreci kontrolü ve desteği sağlanır.

Test sonucuna göre yüksek düzey bağımlıları için hangi yol izleniyor?

Eğer test sonucuna göre, yüksek düzey bağımlı iseniz sigara bırakma polikliniklerine yönlendiriliyorsunuz. Sigarayı bıraktırma polikliniklerimizde bu konuda uzman hekimlerimiz bulunur. Sigara bırakma polikliniklerinde uygulanan tedavi şekli kişiye özeldir. İlgili hekim sigarayı ilaçla bırakmanızı uygun görürse ve bu konuda onay verirse ilaç desteği sağlanır.  Ve yine belirli periyodlarla, aranarak ihtiyacınız olan destek verilmeye çalışılır. İlaç zaman zaman stoklarımızda bitebiliyor ancak kısa sürede teminini sağlıyoruz.

İlaç sıkıntımız yok.  Ancak sigarayı bırakmak isteyen vatandaşlarımız bilimselliği kanıtlanmamış, ne olduğu bilinmeyen bitki, ilaç, macun vb. maddeleri kullanmasınlar. Sigara bırakma polikliniğimizde görevli hekimlerin önerisi doğrultusunda ilaç kullanmaları önemlidir. Sigara bırakmak isteyenlere destek olunması kapsamında, sigara bırakma ilaçları Bakanlığımız tarafından ücretsiz olarak verilmektedir.

Sigara bırakma polikliniklerine başvuru nasıl oluyor? Sigara Bırakma Poliklinikleri nerelerde var?

ALO 171 Sağlık Bakanlığı Sigara Bırakma Danışma hattı başvurusu ile yönlendirme yapılabildiği gibi, ALO 182’yi arayarak Merkezi Hekim Randevu Sisteminden kişinin istediği veya en yakın sigara bırakma polikliniği için de randevu alınabilir ya da doğrudan bu polikliniklere başvuru yapılabilir.

Bu kapsamda, ilimizde tütün bağımlılığı tedavisi eğitimi almış olan hekimlerimiz tarafından Sakarya Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Serdivan KETEM, Akyazı 3 Nolu Aile Sağlığı Merkezi, Hendek Sağlıklı Hayat Merkezi ve Karasu Devlet Hastanesinde aktif olarak hizmet vermekte olan Sigara Bırakma Polikliniklerinden destek alabilirler.

YEŞİL DEDEKTÖR uygulamasının işlevi hakkında bilgi alabilir miyiz?

Yeşil dedektör dumansız hava sahasına katkı sağlayan mobil bir uygulamadır. Yeşilay ve Sağlık Bakanlığımız tarafından geliştirilmiştir. Sigara içmeyen vatandaşların haklarının korunması, ihlallere karşı farkındalık oluşturulması, yasal hakları konusunda vatandaşımızın bilinçlendirilmesi açısından önemli bir uygulamadır. Google arama motorundan program cep telefonlarına indirilir. Sigara içmenin yasak olduğu alanlarda, yeşil detektör uygulaması ile ihlallerin bildirimi yapılır. İhbar merkezimize ulaştığında sigara içilen işletmeler ekiplerimiz tarafından anında denetlenir ve kanun kapsamında cezai işlemlerini gerçekleştirirler.

 Sigaranın pasif içicilikle, çocuklarımıza, gençlerimize ve toplumumuza verdiği zararı azaltmak, dumansız hava sahamızı korumak hepimizin sorumluluğundadır. Halkımızın ücretsiz olarak cep telefonlarına bu uygulamayı indirmeleri ve kullanmalarını istiyoruz. Bize bu konuda destek olmaları önemlidir. Henüz ‘Yeşil Dedektör’ uygulamasını telefonunuza indirmemiş ve kapalı alanlarda tütün mamulü tüketilmesine tanık olmanız durumunda 184 SABİM (Sağlık Bakanlığı İletişim Merkezi) 155 ve 156 numaralı telefona da gerekli bildirimleri yapılabilirsiniz.

Denetimler nasıl gerçekleştirilmektedir?

İl genelinin değerlendirilebilmesi için tüm ilçelerimizde denetim ekiplerimiz bulunmakta olup, İlimizde, toplam 16 denetim ekibi mevcuttur. Denetimler, 7/24 esasına göre belirli bir plan dâhilinde ve sürekli yapılmakta, bunun dışında ihbar gelmesi durumunda derhal denetime çıkılmaktadır. Denetimler, içinde Sağlık Bakanlığı tarafından oluşturulan Dumansız Hava Sahası Denetim Sistemi programının yüklü olduğu tablet bilgisayarlar ile gerçekleştirilmektedir. Ekiplerin yaptıkları çalışmalar sistem üzerinden, Müdürlüğümüz tarafından da sürekli olarak izlenmektedir.

İhlal tespit durumlarında süreç nasıl işlemektedir?

Denetim ekipleri tarafından yapılan ziyaretlerde, Kanunun yasaklandığı alanlarda tütün ürünleri tüketilmesi durumunda, tablet bilgisayara işletme bilgileri kaydedilerek, ihlale ilişkin ispata yarar görsel dokümanlar olan fotoğraflar çekilir ve sistem üzerinden ihlal bilgileri Bakanlığa iletilir. Ayrıca, 4207 Sayılı Kanun Uygulamaları tespit formu düzenlenerek, tespit edilen aksaklıklar ayrıntılı olarak belirtilmektedir. Daha sonra hazırlanan tespit formu, cezai yaptırım uygulamaya yetkili olan Mahalli Mülki Amire gönderilmektedir.

Kamu kurum ve kuruluşuna ait yer, araç, bina ve tesislerde tütün ürünleri tüketilmesi durumunda ise, kamu kurum ve kuruluşlarında idari birim amirleri bir ya da birden fazla personelini Kanuna aykırı durumlardaki idari para cezasını uygulamak üzere görevlendirilmektedir.

Tütün ve tütün ürünleri ile mücadele konusunda ulaşmak istediğiniz hedefler nelerdir?

-Özellikle okul döneminde, genç yaşlarda sigaraya başlamanın önlenmesine yönelik çalışmaların arttırılması, öncelikle rol model olan anne-baba ve öğretmelerin bu konuda duyarlılığını arttırmak için tüm kurumların desteği alınarak etkin bir çalışma yapılması öncelikli hedeflerimizdir. Bunun dışında, esnafın bu konuda bilgilendirilmesi de önemli bir noktadır. Bu konuda da, Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği tarafından, üyelerine 18 yaşın altındaki gençlere sigara satışı ve sunumu yapılmaması ile ilgili bilgilendirme ve bilinçlendirme çalışmaları yapılmalıdır. Yapılacak mücadele çalışmalarında, tüm kurumların desteği alınarak, çok geniş katılımlı bir mücadele gerekmektedir.

Değerli hocam son olarak ne söylemek istersiniz?

Sigara bağımlılığı tüm dünyada ciddi bir sağlık sorunudur. Her içilen sigara ciddi kayıplar veriyor.  Ülkemiz genelinde sigara ile mücadele konusunda önemli adımlar atılmıştır. 2009’dan bu yana sigara ile mücadele kapsamında hayata geçirdiği uygulamalar nedeni ile ülkemiz Dünya Sağlık Örgütü tarafından, ‘tütün kontrolü alanında lider ülke’ ilan edildi. Yine Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) 2010 yılında “Sigara ile Küresel Mücadele Özel Ödülü” nü cumhurbaşkanımıza verilmesini kararlaştırmıştır.  Dumansız hava sahası projesi müthiş bir uygulamadır. Kapalı alanlarda sigara içilmesi bu gün garibimize giderken, zamanında çoluk, çocuk, hamile yaşlı, hasta demeden kapalı ortamlarda, toplu taşıma araçlarında sigara içilmesi olağan karşılanıyordu.

ALO 171 Sağlık Bakanlığı Sigara Bırakma Danışma hattı, Sigara Bırakma Poliklinikleri, ‘Yeşil Dedektör’ uygulaması, Sigaraya yönelik her türlü reklam sponsorluk ve tanıtım faaliyetlerinin yasaklanması ve diğer tüm uygulamalar sigara ile mücadele konusunda önemli adımlardır. TBMM’de kabul edilen Sayın bakanımızın da açıkladığı tek tip paket uygulaması ve hayata geçirilecek daha pek çok uygulama sigara ile mücadelemizin ısrarı ve devamı niteliğindedir.

Tüm bu uygulamaların ötesinde sigara içen bireyin, sigaranın zararları konusunda bilinçlenmesi ve sigarayı bırakma kararını verebilmesi en büyük adım olacaktır. Birlikte mücadele edersek başaracağız.

Sigarasız, sağlıklı günlerin diliyorum.

Editör: TE Bilişim