DENİZ-GÖL-LONGOZ VE DOĞA TURİZMİ AÇISINDAN KARASU - Sosyolog Ali Aktaş
İstiklâl Savaşı sırasında Adapazarı, Sapanca ve Geyve Yunanlılar tarafından işgal edildiği halde Karasu’ya düşman giremez. Bölgenin savunmasında öne çıkan lider isim İpsiz Recep olur.
Karasu, 1940'larda başlayan ve halen devam eden Doğu Karadeniz’den aldığı göçlerle hızla büyür. İlçe 1933 yılına kadar bucak merkezi, 1933 yılında Kocaeli İline bağlı bir ilçe olur. . 22 Haziran 1954 yılında Sakarya’nın İl olması ile birlikte Sakarya iline bağlı bir İlçe statüsüne kavuşur
Cuinet’ye göre 1890’lerin başlarında, Karasu Nahiyesinde 6.000’i yerli ve 400’ü muhacir olmak üzere 6.400 Müslüman, 2.000 Rum Ortodoks ve 1.000 Ermeni Gregoryen ve toplam 9.400 nüfus yaşamaktadır.
Cuinet’e Göre 1890 Başlarında Karasu Nahiyesindeki Nüfusun Etnik ve Dinsel Dağılımı
Topluluk Adı |
Özellikleri |
Nüfusu |
Müslüman |
Yerli |
6.000 |
Muhacir |
400 |
|
Rum Ortodoks |
2.000 |
|
Ermeni Gregoryen |
1.000 |
|
Genel Toplam |
9.400 |
Cuinet’ye göre 1890’lerin başlarında, Ağaçlı (ya da İncirli) Nahiyesinin toplam nüfusu ise 476’sı Müslüman, 900 Rum Ortodoks ve 100 Ermeni olmak üzere toplam 1.476 kişidir.
Cuinet’e Göre 1890 Başlarında Ağaçlı/İncirli (Karasu) Nahiye Merkezi’nde Etnik ve Dinsel Dağılım
Topluluk Adı |
Özellikleri |
Nüfusu |
Müslüman |
Yerli |
476 |
Rum Ortodoks |
900 |
|
Ermeni Gregoryen |
100 |
|
Genel Toplam |
1.476 |
İstiklâl Savaşı sırasında Caferiye, Melenağzı köylerinin bulunduğu kısımdan, düşman top atışlarıyla karaya çıkmak istese de, arazinin engebeli olması, halk ve milislerin ellerindeki silahları ile top atışlarına karşılık vermeleri sonunda, düşman çıkartma yapamaz. Adapazarı, Sapanca ve Geyve Yunanlılar tarafından işgal edildiği halde Karasu’ya düşman giremez. Bölgenin savunmasında öne çıkan lider isim İpsiz Recep olur. İpsiz, etrafındaki adamları ile halkı da yanına alarak düşman kuvvetlerine karşı koyar. Ankara’da kendisine üç istihbarat subayı vererek Karasu’ya saldıran Yunan kuvvetlerine karşı gerekli hazırlıklar yapar, Yunan kuvvetlerine saldırılarak zafer kazanılır bu başarılarından dolayı İstiklal Madalyası ile ödüllendirilir.
Cumhuriyet döneminde bataklıklar kurutulur, Kafkasya ve Balkanlardan gelen göçmenler yöreye yerleştirilir. 1940'larda başlayan ve halen devam eden Doğu Karadeniz’den aldığı göçlerle hızla büyür. İlçe 1933 yılına kadar bucak merkezi, 1933 yılında Kocaeli İline bağlı bir ilçe olur. İlçede 1930-1940 yılları arasında bir ilkokulu bulunur ve okullu köy sayısı, 1940 yılından sonra eğitmenler aracılığıyla başlatılan Köy Enstitülerinin mezun vermesinden sonra daha da hızlanır. 22 Haziran 1954 yılında Sakarya’nın İl olması ile birlikte Sakarya iline bağlı bir İlçe statüsüne kavuşur ve gelişmeye başlar. Özellikle 1955-1956 yıllarında ödeneklerle daha çok okul yapımını gerçekleştirilir ve halkın katkısı sağlanır.
1950-2017 Yıllarında Görev Yapan Karasu Kaymakamları
Adı Soyadı |
Görevi |
Başlama Tarihi |
Ayrılış |
Rebi BAŞOL |
Kaymakam |
20.12.1950 |
17.11.1951 |
Hamdi ERGÜN |
Kaymakam |
04.02.1952 |
16.08.1954 |
Raşit ERTÜZÜN |
Kaymakam |
20.12.1954 |
3105.1955 |
Mümin ÖZIŞIK |
Kaymakam |
24.07.1955 |
02.10.1956 |
Hüsmen ERDOĞAN |
Kaymakam |
15.12.1956 |
20.09.1957 |
Necdet KAMBUR |
Kaymakam |
12.01.1958 |
27.05.1960 |
Galip DELİCAN |
Askeri Dönem |
11.08.1960 |
25.10.1961 |
İhsan ÖZTÜRK |
Kaymakam |
18.12.1961 |
10.09.1962 |
Nihat ALP |
Kaymakam |
08.10.1962 |
30.11.1963 |
Naciş KAVURMACIOĞLU |
Kaymakam |
29.06.1964 |
02.12.1966 |
Atakan SOLMAZ |
Kaymakam |
19.04.1967 |
21.12.1967 |
Zeki ÖZEREN |
Kaymakam |
25.01.1968 |
04.05.1970 |
S. Fahri CABAR |
Kaymakam |
21.05.1970 |
19.10.1970 |
Hasan TÜLAY |
Kaymakam Vekili |
19.11.1970 |
04.02.1971 |
Mahzar Müfit GÜNDÜÇ |
Kaymakam |
15.02.1971 |
15.07.1972 |
Doğan PAZARCIKLI |
Kaymakam |
04.08.1972 |
24.05.1973 |
Şinasi KUŞ |
Kaymakam Vekili |
11.12.1973 |
30.11.1974 |
İsmail ERZURUM |
Kaymakam |
13.12.1974 |
29.12.1975 |
Ali İlter TANER |
Kaymakam |
02.01.1976 |
04.10.1977 |
Özer TURAY |
Kaymakam |
24.10.1977 |
09.10.1978 |
Z. A. Müfit YAVUZ |
Kaymakam |
18.11.1978 |
13.03.1980 |
Lütfullah GÜRSOY |
Kaymakam Vekili |
04.04.1980 |
15.12.1980 |
Ergün GÜNGÖR |
Kaymakam Vekili |
30.03.1981 |
18.06.1982 |
Ali Haydar ÖNER |
Kaymakam |
16.08.1982 |
19.04.1984 |
M. Fahri AYKIRI |
Kaymakam |
24.04.1984 |
30.11.1987 |
Sebahattin YÜCEL |
Kaymakam |
01.12.1987 |
30.09.1990 |
Ayhan BOYACI |
Kaymakam |
01.10.1990 |
03.09.1992 |
Özay KARA |
Kaymakam |
14.09.1992 |
15.10.1993 |
Şükrü YILDIZ |
Kaymakam |
22.10.1993 |
18.08.1995 |
Abidin ÜNSAL |
Kaymakam |
12.09.1995 |
18.08.1998 |
Aydın TETİKOĞLU |
Kaymakam |
31.08.1998 |
26.09.2002 |
Enver ERDEM |
Kaymakam |
30.09.2002 |
30.09.2005 |
İlker GÜNDÜZÖZ |
Kaymakam |
17.10.2005 |
25.08.2008 |
Murat DURU |
Kaymakam |
04.09.2008 |
22.08.2012 |
Şafak GÜRÇAM |
Kaymakam |
27.08.2012 |
15.09.2017 |
Aziz MERCAN |
Kaymakam |
25.09.2017 |
1935-2017 Yıllarında Karasu Görev Yapan Belediye Başkanları
Adı Soyadı |
Başlama Tarihi |
Bitiş |
Şükrü SAKA |
1935 |
1940 |
Kemal KARASU |
1940 |
1950 |
Sebahattin ARSLAN |
1950 |
1955 |
Kemal KARASU |
1955 |
1957 |
Sebahattin ARSLAN |
1963 |
1968 |
Mustafa BİRİNCİ |
1968 |
1977 |
Sebahattin ARSLAN |
1977 |
1980 |
Selehattin TATLI |
1984 |
1989 |
Sedat BÜYÜK |
1989 |
1994 |
Hasan İSPİROĞLU |
1994 |
1999 |
Ahmet GENÇ |
1999 |
2004 |
Ahmet GENÇ |
2004 |
2009 |
Mehmet İSPİROĞLU |
2009 |
2014 |
Mehmet İSPİROĞLU |
2014 |
İpsiz Recep
Rize’nin Portakallık Mahallesinde 1878 yılında doğan İpsiz Recep’in annesi Cemile, babası Hüseyin’dir. Emiroğullarından olan İpsiz Recep genç yaşında çalışmak üzere İstanbul’a gider. Yelkenli gemisiyle Boğaziçi’nde çalışmaya başlar. Yanında çalışanlara eziyet eden Rum ve Ermenileri zararsız hale getirir. Orada çalışanlar arasında huzuru temin eder. İpsiz Recep’in bu tür çıkışları çevresinde takdir toplar. Sayılır ve sevilir. Cesareti takdir edilerek “İpsiz” lâkabını alır. İpsiz Recep’in huzuru temin edip, çalışmaya başladığı zaman İstiklâl Harbi patlar. İpsiz Recep on beş arkadaşıyla birlikte İstanbul’dan ayrılıp, Kefken Adası’na gelir. Arkadaşları ile yabancı bandıralı bir gemiyi teslim alırlar, gemiyi Sakarya Nehri’ne kadar getirip zamanın Karasu Bucak Müdürüne teslim ederler. Geminin arpa yüklü olduğunu görürler. Bu olaydan sonra İpsiz Recep Karasu’da Karargâh kurup Ankara ile irtibat sağlar. Ankara kendisine Milis Kuvvetleri Komutanlığı olarak Yüzbaşı rütbesi verir. Bundan sonra İpsiz’in etrafında 1.800-2.000 kişi kadar genç toplanır. Bu gençlerin katılımı ile İpsiz Recep Karasu ve civarının savunmasını ele alır. İpsiz Recep doğruluğu, dürüst ve mertliği sayesinde etrafın takdirini toplayıp sözü geçen kişi durumuna gelmiş, halk kendisine “Emice” unvanını verir. İpsiz Recep’in bu durumunu tespit eden Ankara emrine üç istihbarat subayı vererek harp hali ve şekli üzerinde nasıl hareket edeceğine dair emirler gönderir. İpsiz Recep aldığı emir gereğince Karasu’ya saldırmak üzere hazırlık yapan Yunan ordusuna karşı hazırlığını yapıp Karasu’ya girmesine mani olmak üzere taarruza geçerek Yunan kuvvetlerini püskürtür. Bozguna uğrayan düşmanı takip etmek amacıyla Geyve Boğazı, Bilecik, Eskişehir, Milis kuvvetlerine katılıp yardım ederek başarı sağlar.
Milis Yüzbaşı Recep Reis, General Refet Bele ile Recep Reis'in Milli Mücadele dolayısıyla Mustafa Kemal Atatürk ve Fevzi Çakmak'a ilişkin düşüncelerini yakın silah arkadaşı hafız Muharrem'den oğlu Mehmet Keçeli anlatır. Mehmet Keçeli’nin anlatımlarında en öne çıkan Kuvayi Milliye üst kadrosunun Recep Reis'e güvenidir. Kumandanlar dâhil makam sahipleri, Recep Reis'i yalnızca cesaretin ve yurtseverliğin bir timsali olarak görmez, ona hürmette kusur etmezler. İpsiz Recep’e "amuca" yani amca olarak hitap edilmesi hem yakın hem de büyük olarak saymanın bir ifadesidir. İpsiz Recep, savaş sonrası çetenin önde gelenleri yaklaşık 25 milisi ile Ankara'ya gelir ve bando ile karşılanır. Ankara'da iki akşam kalırlar ve Atatürk'ün iltifatlarına mazhar olurlar. Yazı bilenler kâtip sınıfında, mesleği olanlar da teknik bölümlerde görevlendirilirler, memleketlerine dönmek isteyenler de İpsiz Recep ile yine bando ile uğurlanırlar. Birliğin kalan milisleri, gemiyle Trabzon'a ve oradan atlı olarak Rize'ye gider. Rize’deki karşılama tam bir şölene dönüşür.
“İpsiz Recep'e herkes amca diye hitap eder, Ankara'ya ulaşıp Atatürk tarafından kabul edildiğinde aynı hitapla ve iltifatla karşılaşır”. Mustafa Kemal'in yakın bulup takdir ettiği İpsiz Recep’e “Benden ne istersin?” diye sorduğunda, İpsiz Recep “Karasu'ya yerleştiğini, mümkünse kaymakama ve askeri erkâna ‘Amcam oradadır, onu gözetin’ diye emir vermesinin yeterli olacağını söyler”. Atatürk bununla yetinmez ve İpsiz Recep 'e ikiyüzelli lira maaş bağlatır. Paradan başka her şeye önem veren İpsiz Recep, yeni kurulan Tayyare Cemiyeti'ne (Türk Hava Kurumu) bu maaşını bağışlar. Milislerin çeşitli nedenlerle yaptığı açıklamalarda göre İpsiz Recep, çeteye izin verip dağıttıktan sonra Meclis'te Atatürk'ün huzuruna çıkar. Onun “Recep Reis bir daha harp olursa ne kadar kuvvetle gelirsin?” sorusuna, “Çetem dağıldı, yanımda bir yeğenim var, ne zaman emredersen atımı ve silahımı alır gelirim” cevabını verir. İstiklâl Savaşında gösterdiği başarıdan dolayı kendisine İstiklâl madalyası verilir.
İstiklâl Savaşında her türlü zorluğa karşı mücadelesini sürdüren, fedakârlık gösterip çekinmeden başarı gösteren İpsiz Recep, 1928 yılında Karasu Yenimahalle’deki evinde ölür, vasiyeti üzerine mezarı Karasu şehir mezarlığına defnedilir. İpsiz Recep’in kişiliğini tanıyan, iyiliğini unutmayan Karasulular tarafından hizmeti ve kişiliğine yaraşır şekilde mezarı yaptırılır.
Recep Reis ve silah arkadaşları, yalnızca Sakarya'daki bu anıtta değil, doğduğu Rize'de de yaşatılıyor.
YARIN: KARASU’NUN YERLEŞİM ÖZELLİKLERİ İLE DEMOGRAFİK-TOPLUMSAL YAPISI