1844 Yılında Karasu’nun Toplumsal Ve Ekonomik Yapısı

Sosyolog Ali Aktaş

Karasu kazasına ait bilgilere Devlet Salnamelerinde de rastlanmaktadır. Ancak Devlet Salnamelerinde her kazanın demografik yapısıyla ilgili bilgilerden daha ziyade idari yapılanmasıyla ilgili bilgiler yer almaktadır. Devlet salnamelerinde, Karasu kazasında vazifeli kaymakam ve naiplerinin isimleri, kazaya tabi olan köylerin sayısı hakkında bilgiler verilir, ancak köylerin isimleri belirtilmez. Hicri 1266 tarihli salnamede Karasu kazasının diğer ismi “Pazarsuyu” olarak geçmektedir.

Hicri 1315, 1316, 1317 tarihli Devlet Salnamelerinde Karasu, Kastamonu Eyaletinin, Kocaeli livasına tabi Kandıra kazasına tabi, 41 köyden ibaret nahiye iken sonraki tarihlerde müstakil bir kaza haline gelir. [Devlet Salnameleri, 1266, 1315, 1316, 1317, 1318, 1319, 1320, 1321, 1322]

1831 yılında yapılan nüfus sayımında Karasu kazasında vazifeli memur Mevali-i devriyeden İlyas zâde Seyyit İbrahim Efendi’dir. Yapılan sayımlarda Karasu kazasının demografik yapısıyla ilgili ayrıntılı bilgilere ulaşılır.

Karasu’da yetişkin erkek nüfusu 709, küçük yaştaki erkek nüfusu 593 kişi çoğunlukla kabul gören anlayışa göre her hanenin nüfusunun 5 kişiden ibaret olduğundan hareket edilerek toplam nüfusun 1.302 kişi olduğu ifade edilebilir.

1844 Yılı Karasu Temettu Defterleri

Karasu kazası, 6 divan ve 4 köyden oluşan toplam 10 yerleşim merkezidir. Kaza, toplam 507 hane ve tahminen 2.535 kişi yaşamaktadır. En fazla haneye sahip Darıçayırı divanı 84 haneden ile tahmini nüfusu 420 kişi, en az haneye sahip Akkum köyü ise 13 hane ve tahmini nüfusu 65 kişidir. Karasu kazasına ait yerleşim birimleri ortalama 50 haneden oluşur ve tahmini nüfus ortalamaları 253 kişidir.

Karasu Kazasının Tahmini Nüfusu

Karasu Kazası Temettuât Defterleri, [ML. VRD. TMT. 4017, 4018, 4019, 4020, 4021, 4022, 4023, 4024, 4025, 4026].

Kazanın temettu defterleri incelendiğinde nüfusun sosyal ve etnik yapısıyla ilgili ayrıntılı bilgilere ulaşmak olanaklıdır. Vergi mükellefi olarak hane reislerinin ismi yazılmaktadır. Eğer hane reisleri hayatta değilse hane sahibi olarak ya eşinin ismi ya da çocuklarının ismi belirtilir. Karasu kazasında, Yemlâk köyünde 2 hane reisinin hayatta olmayıp vergi mükellefi olarak hane reisinin ya çocukları ya da eşleri kayıtlıdır. Karasu kazasında Yemlâk köyünün dışındaki köylerde bütün hane reislerinin isminin yazılması ya hane reislerinin hepsinin hayatta olmasından ya da tahrir görevlilerinin bu konuda gerekli ayrıntıyı kaydetmemelerinden kaynaklanmaktadır.

Karasu kazasının etnik yapısı incelendiğinde, kazada Türk nüfusunun yoğunlukta olduğu görülmektedir. Bunun dışındaki etnik yapıda tek tük de olsa, Laz, Arap, Tatar, Kıpti/Çingene ve Kürt hanelerine rastlanır.

Kazada ki kayıtlı bulunan hane reislerinin lakaplarından ne işle meşgul oldukları, nereli oldukları, bedensel özellikleri, etnik ve dini kimlikleri, akrabalık ilişkileri gibi özelliklerini tahmin etmek olanaklıdır. Örneğin, Darıçayırı divanı 29 numaralı hanede ikamet eden Laz İbrahim Bin Mehmet’in etnik kökeninin Laz, Kuyumcular köyü 7 ve 8 numaralı hanede ikamet eden Karadayı Mustafa Bin İsmail ile Karadayı İbrahim Bin İsmail’in kardeş olduğu anlaşılmaktadır. İncirli Divanı 71 numaralı hanede oturan Ereğlili oğlu Ahmet Bin Osman’ın Ereğlili, Koca Ali Divanı 50 numaralı hanede meskûn Bartınlı oğlu İsmail Bin Abdullah’ın Bartınlı olduğu tahmin edilmektedir. Temettuât defterinde bu tarz örnekleri çoğaltmak olanaklıdır.

Karasu kazasının gelir kaynaklarının büyük bir bölümünü tarımsal faaliyetlerden elde edilen gelirler oluşturmaktadır. Bunun dışında hayvancılık ve rant gelirlerinden elde edilen gelirlerin varlığı göze çarpmaktadır. Karasu kazasının Karadeniz’e kıyısı olması dolayısıyla gemi ile taşımacılık faaliyetlerinin yapıldığı görülmektedir.

Karasu Tarımsal Faaliyetler ve Elde Edilen Gelirler

Karasu kazasında toplam 325 -kazada ki mevcut hanelerin % 64’ü- hane geçimini tarımsal faaliyetlerden sağlanır. Köylerde ki tarımla geçinen haneler, sayısı bakımından değerlendirildiğinde, en fazla 75 hane ile Darıçayırı divanında % 89, en az 10 hane ile Akkum köyünde % 77 olduğu görülür. Tarımla meşgul olan haneler içerisinde Sinanoğlu köyünün tamamı % 100’ü, Koca Ali divanının % 41’i geçimini tarımsal faaliyetlerden temin eder. Buna göre tarımsal yoğunluk en fazla Sinanoğlu köyünde, en az Koca Ali divanındadır.

Karasu Kazasının Tarımsal Gelirleri